Historia
Kościół powstał wraz z miastem Cowbridge w XIII wieku, początkowo jako niewielka kaplica podległa kościołowi w Llanblethian. W ciągu kolejnych stuleci wraz z rozwojem miasta był rozbudowywany i powiększany, przy czym największa rozbudowa o nawę i kaplicę w latach 70-tych XV wieku miała być przeprowadzona z inicjatywy lady Anne Nevile. Niedługo później, w 1480 roku, od uderzenia pioruna zniszczona została iglica wieży. Na początku XVIII wieku kościół był w złym stanie: drewniane części były przegniłe a dzwony popękane. Gruntowne naprawy zaczęto przeprowadzać od połowy XIX stulecia, wtedy też dobudowana została nowożytna kruchta.
Architektura
Pierwotny kościół z XIII wieku został wzniesiony z lokalnego wapienia i białego kamienia z Sutton do wykończeń detali architektonicznych. Składał się z jednonawowego ale obszernego korpusu, czworobocznej w planie wieży po jego wschodniej stronie i prostokątnego prezbiterium zamykającego kościół na wschodzie.
W XIV wieku podwyższona została wieża. Otrzymała ona na czworobocznej podstawie nietypowe dla Walii wieloboczne zwieńczenie, osadzone na wspornikach, zakończone krenelażem. Pierwotnie niosło ono średniowieczną iglicę. Od północnego – wschodu znalazła się wieżyczka z klatką schodową.
W XV wieku powstała nawa południowa i rodowa dwuprzęsłowa kaplica po północnej stronie prezbiterium. Obie wzmocniono od zewnątrz przyporami, dwie szkarpy dostawiono wówczas także przy prezbiterium. Nawa boczna utworzyła wraz z główną fasadę zachodnią, otwarła się na starszą część pięcioma arkadami opartymi na czterech filarach, a we wschodniej części była dłuższa na tyle że częściowo przysłoniła wieżę. W XVI wieku po wschodniej stronie kaplicy wybudowano pomieszczenie do wydawania jałmużny (almonry), później używane jako zakrystia.
Stan obecny
Kościół pomimo wiktoriańskiej renowacji (w trakcie której między innymi dostawiono północną kruchtę), oraz prac przy arkadach międzynawowych z lat 20-tych XX wieku (w trakcie których wykorzystano oryginalne elementy), stanowi dziś jedną z cenniejszych budowli średniowiecznej architektury w regionie Glamorgan, oznaczoną numerem I w trójstopniowym katalogu sklasyfikowanych zabytków. Wewnątrz kościoła z oryginalnych elementów zobaczyć można piscinę w prezbiterium, chrzcielnicę z XIV wieku oraz dwa rzadko spotykane włazy we wschodniej ścianie, przeznaczone do wydawania jałmużny.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Salter M., The old parish churches of Gwent, Glamorgan & Gower, Malvern 2002.
Strona internetowa britishlistedbuildings.co.uk, Church of the Holy Cross A Grade I Listed Building in Cowbridge, Vale of Glamorgan.