Historia
Pierwszy nieduży kościół w Christchurch prawdopodobnie zbudowany został w XII wieku. W XIII stuleciu przeprowadzono jego wielką rozbudowę, ponowioną również w XV wieku. Nowożytne renowacje kościoła związane były przede wszystkim z niszczącymi pożarami jakie dotknęły budowlę w 1877 i 1949 roku. Drugi z tych pożarów związany był z celowym podpaleniem. Odbudowa po nim przeprowadzona została w latach 1953-1955.
Architektura
Kościół św. Trójcy zbudowany został na mocno wydłużonym grzbiecie, po stronie północnej opadającym ku dolinie rzeki Usk, a na południu ograniczonym stromymi stokami obniżającymi się do doliny mniejszego strumienia. W XII wieku przypuszczalnie był prostą budowlą salową na planie prostokąta, najpewniej bez wydzielonego zewnętrznie z bryły prezbiterium. Wejście do niego wiodło romańskim portalem flankowanym kolumienkami z tak zwanymi kapitelami muszlowymi (ang. scalllop capitals) i z archiwoltą zdobioną płaskorzeźbionymi motywami w jodełkę (fr. chevron). Otwory okienne, wzorem innych wiejskich budowli sakralnych z tego okresu, mogły mieć formę szczelinową, być może z półkolistymi zamknięciami.
W XIII wieku pierwotna skromna budowla powiększona została o czworoboczne prezbiterium po stronie wschodniej oraz o masywną, lecz jeszcze stosunkowo niską więżę zachodnią, wzniesioną na planie kwadratu. Wieża mogła stanąć dość nietypowo przy południowo – zachodnim narożniku nawy, która być może została wówczas powiększona. W mury kościoła wprowadzono wówczas wczesnogotyckie, rozglifione do wnętrza okna lancetowate, prawdopodobnie we wschodniej ścianie prezbiterium tworzące triadę. Wieżę doświetlono lancetowatymi otworami na najwyższej kondygnacji, niżej zaś umieszczono proste otwory szczelinowe. We wnętrzu korpus kościoła, ze względu na znaczną szerokość, mógł już być podzielony na nawy.
Pod koniec średniowiecza kościół uzyskał formę obszernej budowli trójnawowej, ze starszym prezbiterium po stronie wschodniej, flankowanym od północy i południa późnogotyckimi kaplicami. Symetryczność tego założenia zaburzała XIII-wieczna wieża, która znalazła się po zachodniej stronie węższej od niej nawy południowej. Wieżę podwyższono w XV wieku przy użyciu czerwonego piaskowca, odróżniającego się od starszej partii wykonanej z szarego wapienia. Wejście do kościoła od XV wieku prowadziło od północy i południa przez dwie kruchty, z których południowa chroniła stary romański portal z XII wieku. Oświetlenie kościoła zapewniały wówczas duże ostrołuczne okna maswerkowe, oprócz kilku pozostawionych okien wczesnogotyckich. Wielkością i dekoracyjnością wyróżniać się musiało pięciodzielne okno wschodnie prezbiterium.
Wewnątrz korpusu kościoła każda z naw, a więc części przeznaczonych dla ludzi świeckich, oddzielona była od kapłańskiej partii wschodniej kościoła przegrodą lektorium. Nawy boczne oddzielono w ten sposób od kaplic, a nawę główną od prezbiterium z ołtarzem głównym. Lektoria prawdopodobnie były wykonane z drewna i wzorem innych konstrukcji tego typu bardzo ozdobne. Musiały mieć górną galerię czy też balkon, do którego prowadziły kręcone schody osadzone w płytkim ryzalicie we wschodniej części nawy północnej.
Stan obecny
Kościół św. Trójcy jest dziś jedną z największych świątyń parafialnych w regionie Gwent. Jego mury obwodowe wraz z wieżą, bocznymi kaplicami i dwoma kruchtami (z których północna została częściowo przebudowana w okresie nowożytnym) przetrwały do czasów współczesnych, lecz na skutek pożarów z 1877 i 1949 roku wymienione zostały filary i arkady międzynawowe, okna oraz więźba dachowa. Spośród średniowiecznych detali architektonicznych przetrwało jedno XIII-wieczne okno w północnej ścianie prezbiterium, kropielnica przy południowym wejściu i piscina wewnątrz prezbiterium. Najstarszym elementem jest romański portal z XII wieku wstawiony w mury nawy południowej. Maswerkowe okna późnogotyckie uległy zniszczeniu, ale podobno wschodnie i zachodnie zostały wiernie odtworzone. Otwory w nawach bocznych i kaplicach uproszczono. Ponadto w południowej kaplicy zobaczyć można płytę nagrobną z wyrzeźbionymi postaciami Johna i Isabelli Colmer z drugiej połowy XIV wieku.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Newman J., The buildings of Wales, Gwent/Monmouthshire, London 2000.
Salter M., The old parish churches of Gwent, Glamorgan & Gower, Malvern 2002.