Historia
Kościół w Chirk został zbudowany w XII wieku, prawdopodobnie na miejscu wcześniejszej świątyni poświęconej św. Tysilio. Najwcześniejsze pisemne zapisy o kościele pojawiły się w 1163 roku. Około 1475 roku pierwotną romańską budowlę przekształcono w stylu angielskiego gotyku wertykalnego, zaś w 1519 roku, krótko po dobudowaniu wieży, William Edwards of New Hall ufundował drugą nawę. Nowożytne remonty i renowacje zaczęto przeprowadzać na większą skalę na początku XIX wieku. W latach 1828-1829 wymieniono wyposażenie, zaś po 1853 roku kościół został częściowo przebudowany po uszkodzeniu przez pożar. Dalsze prace remontowe przeprowadzono w 1877 roku.
Architektura
Pierwotny, romański kościół był prostą, orientowaną względem stron świata budowlą, wzniesioną na planie prostokąta, usytuowaną po północnej stronie rzeki Afon Ceiriog i po wschodniej stronie dość mocno oddalonego zamku z przełomu XIII i XIV wieku. W XII wieku składał się z jednej nawy bez wydzielonego zewnętrznie prezbiterium. Przypuszczać można, iż oświetlały go nieduże, wąskie otwory okienne, być może o półkolistych zamknięciach.
Na początku XVI wieku dobudowana została nawa północna i przylegająca do niej od strony zachodniej czworoboczna wieża, sąsiadująca ze starszą nawą od północy. Wieża wzmocniona w narożnikach uskokowymi, ukośnie usytuowanymi przyporami. Otrzymała ona masywną formę i dużą wysokość, kontrastującą z raczej niskimi i krótkimi nawami. Jej elewacje przedzielono horyzontalnie gzymsami kordonowymi oraz przebito dużymi ostrołucznymi oknami na najwyższej kondygnacji z dzwonami. Otrzymały one formę dwudzielną z maswerkami zamkniętymi trójliśćmi.
W okresie późnego gotyku okna starej nawy przekształcono na większe, zamknięte ostrołukami, wypełnione trójdzielnymi i czterodzielnymi maswerkami, przeważnie zwieńczonymi trójliśćmi i pięcioliśćmi. Wyjątkowe okazałe formy, jak to najczęściej praktykowano, uzyskały okna wschodnie: ostrołuczne, z czterodzielnym maswerkiem w nawie południowej i nieco późniejsze okno o spłaszczonym ostrołuku w nawie północnej, wypełnione kunsztownym maswerkiem pięciodzielnym z motywami pięcioliści i rybich pęcherzy z trójlistnymi zamknięciami.
Wewnątrz kościoła obie nawy rozdzielono czterema arkadami o mocno spłaszczonych ostrołukach archiwolt, opartymi na ośmiobocznych w przekroju filarach. Arkady oprofilowano podwójnym, obustronnym fazowaniem rozdzielonym rowkiem. Oprofilowano również płaskie kapitele filarów międzynawowych. Podobna, ale znacznie wyższa arkada umieszczona została między nawą północną a pomieszczeniem w przyziemiu wieży. Nad obiema nawami w okresie późnego średniowiecza znajdowała się otwarta więźba dachowa.
Stan obecny
Kościół jest dziś dobrym przykładem późnośredniowiecznej budowli sakralnej, dzięki czemu sklasyfikowany został w najwyższej kategorii na liście najcenniejszych zabytków architektury Walii i Anglii. We wnętrzu jego nawy południowej przetrwała odnowiona więźba dachowa z XV wieku, zaś w nawie północnej z początku XVI wieku. Zmiany nowożytne dotknęły przede wszystkim wymienione lub zniszczone wyposażenie. Odtworzony zostać musiał także pseudokrenelaż na wieży.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Hubbard E., Clwyd (Denbighshire and Flintshire), Frome-London 1986.
Salter M., The old parish churches of North Wales, Malvern 1993.
The Royal Commission on The Ancient and Historical Monuments and Constructions in Wales and Monmouthshire. An Inventory of the Ancient and Historical Monuments in Wales and Monmouthshire, IV County of Denbigh, London 1914.