Historia
Klasztor wraz z kościołem św. Marii powstał w Chepstow przed 1071 rokiem, jako miejsce zamieszkania konwentu benedyktynów, ufundowanego przez Williama FitzOsberna i jego syna Rogera de Breteuila, drugiego earla Hereford. Klasztor podlegał mnichom z opactwa Cormeillies w Normandii, skąd sprowadzeni zostali pierwsi zakonnicy, lecz w miarę gdy Chepstow rozwijało się jako osada targowa i port wokół zamku, nawa świątyni zaczęła być także używana jako kościół parafialny.
Klasztor pomyślnie rozwijał się przez cały okres średniowiecza, za wyjątkiem schyłku XIV wieku, kiedy to z powodu klęsk epidemii i trudności finansowych pozostawał pusty od 1394 do 1398 roku. Nowych zakonników sprowadzono z Bermondsey, dzięki czemu w XV wieku konwent podniósł się z upadku. Rozkwit zakończyła dopiero kasata zakonu w 1536 roku. Większość budynków klasztornych, a także chór kościoła i krużganki zostały wówczas zburzone.
W 1701 roku miała miejsce kolejna katastrofa, kiedy to podczas wichury zawaliła się środkowa wieża, niszcząc przy tym ramiona transeptu. Podczas odbudowy, zamiast odtworzyć pierwotny wygląd, postanowiono zbudować niewysoką wieżę po zachodniej stronie nawy. Jeszcze większe zmiany w średniowiecznej budowli nastąpiły w XIX wieku. Usunięto wówczas nawy boczne i przebudowano część wschodnią oraz ramiona transeptów. Dalsze prace, częściowo mające na celu przywrócenie normański charakter nawy, rozpoczęto w 1890 roku, lecz zostały one przerwane i zaniechane w 1913 roku.
Architektura
Pierwotny romański kościół klasztorny został zbudowany z lokalnego żółtego piaskowca. Posiadał dość długi, sześcioprzęsłowy korpus o trzech nawach w formie bazyliki, do którego od zachodu prowadził bogato zdobiony portal wejściowy z początku XII wieku. Otrzymał on uskokowa formę z pięcioma półkolumnami i dwoma ślepymi arkadami z dwóch stron oraz z półkolistą archiwoltą, zdobioną między innymi w jodełkę (chevron). Powyżej portalu umieszczono trzy półkoliście zamknięte, duże romańskie okna. Wewnątrz nawa główna podzielona została na trzy kondygnacje: najniższą z półkolistymi arkadami na masywnych czworobocznych filarach, środkową z półkoliście zamkniętymi przeźroczami triforium, dwoma w każdym przęśle, oraz najwyższą z półkolistymi oknami clerestorium. Wnętrze korpusu pierwotnie było sklepione. Od wschodu sąsiadowało z dwoma ramionami transeptu i centralnie umieszczoną czworoboczną wieżą na przecięciu naw, a dalej z prezbiterium o bliżej nieznanym wyglądzie.
Zabudowania klauzury znajdowały się po południowej stronie kościoła, lecz były usytuowane bardzo nietypowo, zakrzywione względem osi świątyni. Składały się z trzech skrzydeł klasztornych oraz czworobocznego wirydarza. Wschodnie prawdopodobnie mieściło kapitularz w przyziemiu i dormitorium na piętrze. Skrzydło południowe zajmowane było przez wzniesiony w 1240 roku refektarz, zbudowany na planie wydłużonego prostokąta, zachodnie natomiast najpewniej przez pomieszczenia cellarium i izby konwersów. W nieco większej odległości, po stronie południowo – zachodniej mieściły się zabudowania gospodarcze (między innymi stodoła).
Stan obecny
Dawny kościół klasztorny pod wezwaniem św. Marii, pomimo iż przetrwał jedynie w niewielkiej części, jest dziś cennym na terenie Walii przykładem architektury romańskiej. Z okresu tego zachowała się fasada zachodnia oraz skrócona o jedno przęsło nawa główna. Wyburzone zostały nawy boczne i sklepienie nawy głównej, a pozostała część świątyni powstała w okresie nowożytnym na miejscu średniowiecznego transeptu i prezbiterium. Zabudowania klasztornej klauzury znane są jedynie z wykopalisk archeologicznych.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Burton J., Stöber K., Abbeys and Priories of Medieval Wales, Chippenham 2015.
Salter M., Abbeys, priories and cathedrals od Wales, Malvern 2012.
Salter M., The old parish churches of Gwent, Glamorgan & Gower, Malvern 2002.
Wooding J., Yates N., A Guide to the churches and chapels of Wales, Cardiff 2011.