Historia
Przyjmuje się iż Castell Meredydd (Machen) został zbudowany przed 1201 rokiem przez Maeredydda Gethina, walijskiego księcia Gwynllwg. We wczesnych latach XIII wieku był w posiadaniu Morgana ap Hywella, który schronił się w Castell Meredydd po przejęciu swej siedziby w Caerleon przez Anglo-Normanów. Morgan rozbudował zamek o cylindryczny donżon, lecz nie uchroniło to zamku przed zdobyciem w 1236 roku przez Gilberta Marshala, earla Pembroke (była to zarazem pierwsza wzmianka w źródłach pisanych o Castell Meredydd). Nowemu właścicielowi przypisuje się budowę kamiennych murów obwodowych, choć nie posiadał zamku zbyt długo i na mocy rozejmu między Llywelynem Wielkim a królem Henrykiem III musiał zwrócić zamek prawowitemu właścicielowi. Po śmierci Morgana ap Hywella w 1248 roku Castell Meredydd przypadł jego wnukowi, od którego warownia otrzymała swą nazwę. W 1270 roku miejscowe ziemie siłą przejęła anglo-normańska rodzina de Clare, w rękach której zamek odnotowywano do 1314 roku. Po tej dacie zniknął ze źródeł pisanych. Syn Meredydda nie odzyskał więc nigdy zamku, ale zemścił się podczas wielkiego walijskiego powstania Madoga w 1294-1295 roku, pustosząc walijskie ziemie de Clare.
Architektura
Zamek wzniesiono na wzgórzach nad doliną rzeki Rhymney, przepływającej po zachodniej i południowej stronie. Na pofałdowanym terenie wyróżniały się dwa wzniesienia o podobnej od siebie wysokości. Na nieco mniejszym wschodnim usytuowano cylindryczną wieżę o funkcji donżonu, być może otoczoną murem poprowadzonym wzdłuż krawędzi stoków, natomiast na sąsiednim wzgórzu czworoboczny budynek, być może o charakterze wieży.
Donżon miał 10 metrów średnicy i 2 metrowej grubości ściany (według innych danych 8,6 metra średnicy i 2,5 metra grubości murów), natomiast budynek zachodni posiadał wymiary 18 x 10 metrów (lub 12 x 7 metrów). Wiadomo, iż wieża cylindryczna zaopatrzona była w latrynę z kanałami odprowadzającymi nieczystości skierowanymi na południe. Obie budowle po tej stronie zabezpieczone były stromymi skarpami, natomiast płaski teren na północy ogrodzono kamiennym murem obronnym przed którym przekopano suchą fosę.
Długość dziedzińca na linii wschód – zachód wynosiła 56 metrów, a na linii północ – południe od 36 do 56 metrów. Prawdopodobnie znajdowały się na nim zabudowania gospodarczej o lżejszej, drewnianej lub szachulcowej konstrukcji. Brama wjazdowa zapewne znajdowała się po stronie zachodniej i była flankowana przez niedużą czworoboczną wieżę usytuowaną w długości muru obwodowego. Posiadała ona cienkie mury, nie mogla więc być zbyt dużą budowlą.
Stan obecny
Zamek nie zachował się do czasów współczesnych. Na porośniętym drzewami terenie widoczne są jedynie niewielkie fragmenty dolnych partii murów, zwłaszcza cylindrycznego donżonu, na części którego wyrosło drzewo. Wstęp na teren zamku jest wolny.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Davis P.R., Castles of the Welsh Princes, Talybont 2011.
Davis P.R., Forgotten Castles of Wales and the Marches, Eardisley 2021.
Davis P.R., Towers of Defiance. The Castles & Fortifications of the Princes of Wales, Talybont 2021.
Salter M., The castles of Gwent, Glamorgan & Gower, Malvern 2002.