Historia
Kościół w Burton najpewniej zbudowany został w XIII wieku, choć chronologia wznoszenia poszczególnych jego elementów nie jest pewna. W XIV stuleciu mógł zostać powiększony o boczne kaplice oraz być może o wieżę, choć ta ostatnia mogła być także efektem prac budowlanych z XV wieku lub nawet XVI wieku, podobnie jak kolejna mała kaplica po północnej stronie prezbiterium, ufundowana przez rodzinę Wogan. W drugiej połowie XIX wieku kościół przeszedł wiktoriańską renowację w trakcie której dobudowano (lub gruntownie przebudowano) kaplicę św. Andrzeja. Według niektórych interpretacji kaplica ta mogła być najstarszym elementem budowli, do której pod koniec XIII wieku dostawiono pozostałe elementy kościoła.
Architektura
Kościół pod koniec średniowiecza była dużą jak na wiejskie świątynie budowlą, składająca się z wielu elementów o trudnej dziś do odtworzenia chronologii powstawania. Składał się z prostokątnego w planie, jednonawowego korpusu o wymiarach 7,9 x 5,5 metra, wąskiego ale mocno wydłużonego prezbiterium po stronie wschodniej, wielkości 6,7 x 3,3 metra i dość masywnej wieży na rzucie czworoboku po stronie zachodniej. Do wschodniej części nawy od północy i południa przylegały płytkie kaplice o charakterze pseudotranseptu. Kolejna mała kaplica, a w zasadzie ryzalit mieszczący nagrobek Richarda Wogana, dostawiony został w pierwszej połowie XVI wieku do północnej ściany prezbiterium. Jeszcze jedna kaplica, prawdopodobnie największa, otwarta od północy dwoma arkadami, znajdowała się po południowej stronie prezbiterium. Całość uzupełniała duża kruchta (3,3 x 3,2 metra), poprzedzająca południowe wejście do nawy. W jej środku umieszczono po bokach kamienne ławy oraz wnękę na światło lub figurę. Wewnątrz kościoła we wschodniej części nawy znajdowało się lektorium, oddzielające część przeznaczoną dla świeckich od prezbiterium. Po przeciwnej stronie arkada otwierała się na podsklepione przyziemie wieży, które pierwotnie służyło jako kruchta dostępna od zachodu.
Stan obecny
Kościół św. Marii został niestety dość mocno przekształcony w trakcie nowożytnych renowacji. Spowodowały one wyburzenie północnej ściany korpusu, którą po wstawieniu dwóch filarów i jednego filara przyściennego otwarto na nową nawę. Gruntownie przemurowano także ściany kaplicy południowej przy prezbiterium (poza ścianą zachodnią) umieszczając w niej dziwaczne, wysokie okna (być może naśladujące pierwotne otwory lancetowate). Wymieniono również okna w południowej ścianie korpusu, wschodnie okno prezbiterium i zachodnie wejście do wieży. Dodatkowo nad korpusem umieszczono małą dzwonnicę, a od północy przy kaplicy wysoki komin. Wewnątrz w trakcie remontów wymieniono więźbę dachową i prawie całe wyposażenie. Oryginalne pozostały arkady południowo – wschodniej kaplicy, XVI-wieczny nagrobek skrzyniowy i średniowieczna chrzcielnica.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Salter M., The old parish churches of South-West Wales, Malvern 2003.
The Royal Commission on The Ancient and Historical Monuments and Constructions in Wales and Monmouthshire. An Inventory of the Ancient and Historical Monuments in Wales and Monmouthshire, VII County of Pembroke, London 1925.
Strona internetowa britishlistedbuildings.co.uk, Church of Saint Mary A Grade II* Listed Building in Burton, Pembrokeshire.