Historia
Według tradycji murowany most (wal. Yr Hen Bont) w Bridgend został zbudowany około 1425 roku, jako ważna przeprawa na rzece Ogmore. Pierwsze wzmianki na jego temat pojawiły się w źródłach pisanych z lat 1444 i 1452. Do czasu wybudowania mostu podróżni przeprawili się przez rzekę brodem, między osadami Nolton (Oldcastle) i Newcastle. Miasto, które rozwinęło się w XV wieku na wschodnim krańcu mostu zostało nazwane Bridgend i zaczęło wchłaniać powyższe osady.
W XVI wieku most wspomniany został przez Johna Lelanda, znanego antykwariusza i ojca lokalnej historiografii, który odwiedził Bridgend około 1539 roku (“whereof that part that stondith on the weste side of the bridg is caullid Castelle Newith, and is in West Thawan, and that part of it that is on the est side of the bridge is caullid Henecastelle”). Co ciekawe opisał on most jako składający się z czterech, a nie pięciu przęseł, co wskazywałoby na dokonaną do tego czasu przebudowę lub ukrycie już jednego z przęseł w zabudowie miejskiej. Most w Bridgend ukazany został także schematycznie na mapie Glamorgan Christophera Saxtona z 1578 roku.
W 1775 roku powódź zniszczyła zachodnie nadbrzeże rzeczne, uszkadzając dwa łuki mostu po zachodniej stronie rzeki. Zostały one wówczas przebudowane jako pojedyncza arkada o podwójnej rozpiętości. Kolejna, wschodnia arkada zniknęła gdy przed 1830 rokiem zabudowa miejska wkroczyła na brzeg rzeki i kraniec mostu został połączony z tylnymi częściami domów. W 1920 roku zamknięto na moście ruch pojazdów mechanicznych, pozostawiając go jako kładkę dla pieszych.
Architektura
Most rozpięty został na rzece Ogmore, pomiędzy zamkiem i osadą Newcastle na zachodzie, a mniejszym przysiółkiem Nolton na wschodzie. Teren po wschodniej stronie mostu prawdopodobnie był stosunkowo płaski, natomiast na zachodzie w bliskiej odległości od kryta zaczynał rosnąć w stronę zamku na północnym – zachodzie. Pierwotna średniowieczna konstrukcja mostu była pięcioprzęsłowa z trzema arkadami nadrzecznymi i mniejszymi łukami przeciwpowodziowymi na każdym brzegu (woda obejmowała je jedynie podczas podwyższonego poziomu rzeki). Arkady prawdopodobnie zbudowane były z ciosanych klińców. Rozdzielały je proste izbice ze spiczastymi zakończeniami, przeznaczone do osłabiania nurtu rzecznego i wzmacniania konstrukcji przeprawy.
Stan obecny
Most składa się dziś z mniejszej ilości niż pierwotnie przęseł, wciśniętych w zabetonowane brzegi sztucznie uregulowanej rzeki, przy czym gołym okiem widoczne są jedynie dwa przęsła, a kolejne ukrywać się mogą pod współczesną zabudową. W całości nowożytne jest szerokie przęsło zachodnie, powstałe w XVIII wieku po połączeniu dwóch zawalonych krótszych przęseł średniowiecznych. Mniejsze przęsło wschodnie przypuszczalnie pochodzi z okresu późnego średniowiecza, ale z pewnością było poddawane nowożytnym remontom i przebudowom.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Newman J., The buildings of Wales, Glamorgan, London 1995.
Poucher P., Coed Parc, Newcastle, Bridgend. Archaeological Desk-Based Assessment, [b.m.w.] 2016.
Salter M., Medieval Bridges, Malvern 2015.
Toulmin-Smith L., The itinerary in Wales of John Leland in or about the years 1536-1539, London 1906.