Historia
Kościół św. Michała w Bosherston został zbudowany w XIV wieku, na miejscu wcześniejszej świątyni. Po raz pierwszy wzmiankowany był w źródłach pisanych w 1291 roku, kiedy to pod nazwą Stakepol Bosser umieszczony został w rejestrze podatkowym Taxatio Ecclesiastica. Jego roczny dochód wyceniono wówczas na 8 funtów, z czego 16 szylingów miało zostać przekazane królowi w ramach papieskiego wsparcia dla krucjaty. W XV wieku kościół został powiększony poprzez dobudowanie zachodniej wieży i przedłużenie prezbiterium w kierunku wschodnim o jedno przęsło. W 1855 roku został odnowiony przez hrabiego Cawdor ze Stackpole, na którego ziemiach się znajdował i którego przodkowie dzierżyli prawo patronatu świątyni. W trakcie remontu kościoła dobudowano północną zakrystię.
Architektura
Kościół został wzniesiony na planie krzyża łacińskiego, składającego się z dość krótkiej, prostokątnej w planie nawy o wymiarach 10 x 5,5 metra, węższego i początkowo krótkiego prezbiterium, krótkich ramion transeptu od północy i południa, a także kruchty przed południowym wejściem do nawy. W XV wieku po zachodniej stronie nawy dobudowana została strzelista wieża, wzniesiona na planie kwadratu o bokach 4,9 metra, z bryłą nietypowo dla regionu nie zwężającą się w górnych partiach, ale zakończoną powszechnym blankowanym przedpiersiem. Prawdopodobnie wtedy też przedłużono od wschodu prezbiterium, które ostatecznie uzyskało rozmiary 6,5 x 4 metry. Po rozbudowie ponownie zostało ono zamknięte od wschodu ścianą prostą.
Żaden z elementów kościoła nie został podparty przyporami, jedynie prezbiterium i wieżę ujęto u podstawy cokołem o pochyłych elewacjach, a południową ścianę prezbiterium w pobliżu korpusu wzmocniono pilastrem. Utworzono go w miejscu, gdzie południowe ramię transeptu połączono z prezbiterium ukośnym przejściem, rozwiązaniem popularnym na terenie średniowiecznej Walii od XIV wieku. Być może również północne ramię transeptu w podobny sposób pierwotnie łączyło się z północną ścianą prezbiterium. Zarówno ukośne przejścia, jak i pilaster, związane były ze znajdującą się wewnątrz kościoła przegrodą lektorium.
Oświetlenie kościoła pierwotnie zapewniać mogły wąskie, ostrołuczne lub lancetowate okna, proste lub z maswerkowymi trójlistnymi zamknięciami, z pewnością rozglifione do wnętrza. Większe okno lub triada wąskich otworów tradycyjnie mogła wypełniać wschodnią ścianę prezbiterium. Być może dwudzielne okna znajdowały się w ścianach szczytowych transeptu. Mury wieży przepruto szczelinowymi otworami o prostych i lancetowatych zakończeniach. Najmniejsze umieszczono w ryzalitowo wysuniętej z południowo – wschodniego narożnika klatce schodowej.
Wewnątrz kościoła nawę, przyziemie wieży oraz obydwa ramiona transeptu zwieńczono ostrołucznym sklepieniem kolebkowym. Podsklepione zostało także wnętrze kruchty. Nawę połączono z transeptem i przyziemiem wieży ostrołucznymi arkadami, przy czym późniejsza arkada wieżowa została sfazowana, natomiast arkady transeptu utworzono bardzo proste, bez profilowania i jakichkolwiek zdobień. Być może podobną formę miała także pierwotna arkada tęczy. Tuż przed nią w średniowieczu funkcjonowało drewniane lektorium, do umocowania którego służyły kamienne wsporniki po bokach archiwolty arkady tęczy.
Stan obecny
Północna zakrystia dzisiejszego kościoła jest dodatkiem w całości nowożytnym. Wczesnogotyckie okna zostały zastąpione w XIX wieku neogotyckimi, choć możliwe, że część z nich naśladuje formę pierwotnych otworów średniowiecznych. Oryginalne wąskie i podłużne otwory okienne zachowały się jedynie w wieży. Pierwotne są także arkady transeptu i arkada podwieżowa, małe okno w ukośnym przejściu z transeptu do prezbiterium, sklepienie nawy, transeptu, kruchty i przyziemia wieży, przedpiersie wieży, wnęka ścienna przy arkadzie tęczy, pisciny oraz wsporniki po lektorium. Z XIX wieku pochodzi obecna arkada tęczy, gzyms nad cokołem prezbiterium, więźba dachowa w jego wnętrzu. Z pierwotnego wyposażenia zachowała się normańska chrzcielnica, grobowiec księżnej Buckingham w północnym ramieniu transeptu oraz XIV-wieczny grobowiec nieznanego krzyżowca w południowym ramieniu transeptu.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Barker T.W., Green F., Pembrokeshire Parsons, „West Wales historical records”, 1/1911.
Ludlow N., South Pembrokeshire Churches, An Overview of the Churches in South Pembrokeshire, Llandeilo 2000.
Ludlow N., South Pembrokeshire Churches, Church Reports, Llandeilo 2000.
Salter M., The old parish churches of South-West Wales, Malvern 2003.
The Royal Commission on The Ancient and Historical Monuments and Constructions in Wales and Monmouthshire. An Inventory of the Ancient and Historical Monuments in Wales and Monmouthshire, VII County of Pembroke, London 1925.