Historia
Kościół w Bedwellty konsekrowano pod imieniem św. Sannana, iryjskiego świętego zmarłego w 544 roku, dlatego być może początki pierwszej świątyni w tym miejscu sięgały jeszcze bardzo wczesnego średniowiecza. Murowany kościół zbudowany został w Bedwellty w XIII wieku, i przez trzy kolejne stulecia sukcesywnie był powiększany. W latach 1858-1859 przeprowadzono gruntowną renowację jego korpusu nawowego, a w latach 1903-1905 odnowiono prezbiterium. Następnie między 1909 a 1910 rokiem dobudowana została zakrystia.
Architektura
Kościół św. Sannana w okresie późnego średniowiecza uzyskał bardzo nietypowy układ. Składał się mianowicie z pięcioprzęsłowego korpusu o dwóch nawach równej długości i szerokości, połączonych na wschodzie krótkim, ale bardzo szerokim, czworobocznym prezbiterium, które skomunikowano zarówno z nawą północną jak i południową. Symetrię tego założenia zaburzyła czworoboczna wieża, usytuowana w XVI wieku na przedłużeniu nawy południowej po stronie zachodniej.
Oświetlenie nawy i prezbiterium od późnych lat XIV wieku lub początku XV wieku zapewniać mogły czworoboczne otwory okienne, wypełnione trójdzielnymi maswerkami z motywami trójliści i oślich grzbietów. Po jednym oknie umieszczono w każdej ścianie prezbiterium, po dwa w zewnętrznych ścianach wzdłużnych obu naw. Od zachodu nawę półncną doświetlać mogło trójdzielne okno ostrołuczne. Kolejne okno znajdować się mogło w ścianie zachodniej nawy południowej, nim zostało usunięte w chwili dobudowania wieży. Wejście do kościoła wiodło portalem osadzonym mniej więcej pośrodku ściany południowej korpusu nawowego. Dodatkowy ostrołuczny i fazowany portal od co najmniej XV wieku funkcjonował w zachodniej części ściany południowej prezbiterium.
Wewnątrz kościoła nawy rozdzielono rzędem cylindrycznych, stosunkowo grubych filarów z bardzo niską strefą kapitelową, podtrzymujących uskokowe, podwójnie fazowane arkady z ostrołucznymi archiwoltami. Pierwotnie prawdopodobnie także prezbiterium podzielone było na dwie przestrzenie o równej szerokości, za pomocą dwuprzęsłowej arkady na osi pięciu arkad międzynawowych. Żadna z części kościoła nie została zwieńczona kamiennym sklepieniem, rzadko wykorzystywanym w wiejskich kościołach średniowiecznej Walii. Nawy mogły być przykryte drewnianymi kolebkami, prezbiterium otwartą więźbą dachową lub także kolebkami.
Wieżę zaopatrzono w płytki ryzalit wystający ze wschodniej części elewacji północnej. Umieszczono w nim klatkę schodową, nadbudowaną do formy czworobocznej wieżyczki obserwacyjnej. Od strony zewnętrznej elewacje wieży rozdzielono gzymsami, z których najniższy oddzielił część cokołową, a najwyższy przedpiersie w koronie murów. Wewnątrz w przyziemiu wieży utworzono kruchtę, otwartą na nawę arkadą o XIV-wiecznej formie (musiałaby więc na miejscu obecnej wieży funkcjonować nieznana starsza wieża).
Stan obecny
Kościół zachował do dnia dzisiejszego nietypowy układ przestrzenny, uzyskany na skutek wielokrotnych średniowiecznych przekształceń. Bryła powiększona została w okresie nowożytnym jedynie przez zakrystię po stronie północnej i kruchtę od południa, przy czym ta ostatnia nie odbiega stylistycznie od reszty budowli, zwłaszcza po pobieleniu w ostatnich latach jej elewacji. W obu nawach zachowały się XIV/XV-wieczne okna (odnawiane w XIX wieku), a w nawie północnej średniowieczna kolebka. Najstarszym oryginalnym detalem architektonicznym jest arkada podwieżowa z XIV wieku oraz arkady między nawami, prawdopodobnie pochodzące z początku XIII wieku.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Newman J., The buildings of Wales, Gwent/Monmouthshire, London 2000.
Salter M., The old parish churches of Gwent, Glamorgan & Gower, Malvern 2002.