Historia
Pierwsza świątynia w Abergele powstać mogła już w VIII wieku, kiedy to tereny te objęło biskupstwo w Bangor, po otrzymaniu ich od Maelgwyna Gwynedda. Pierwszy murowany kościół zbudowany został najpewniej w XIV wieku, lecz został on gruntownie przebudowany w drugiej połowie XV i pierwszej połowie XVI stulecia. W takiej formie bez większych przekształceń dotrwał do czasów renowacji z 1663 roku oraz wiktoriańskich prac budowlanych z lat 1858-1861, kiedy to między innymi podwyższono nieco wieżę, a następnie renowacji z 1878-1879, w czasie której wymieniono część okien i dostawiono kruchtę.
Architektura
Późnośredniowieczny kościół składał się z dwóch naw o równej długości i szerokości, nie posiadających wydzielonego zewnętrznie z bryły prezbiterium. Całość miała wówczas kształt mocno wydłużonego, nieoskarpowanego prostokąta, do którego po zachodniej stronie nawy północnej w pierwszej połowie XVI wieku dobudowano czworoboczną wieżę. Być może któraś z naw była częścią XIV-wiecznego kościoła. Z okresu tego mógł także pochodzić budynek plebani lub kaplicy, którego relikty odkryto po stronie południowej. Na powstanie jeszcze w okresie średniowiecza wskazywałyby jego grube mury.
Do środka prowadziły dwa portale północne, dwa południowe oraz jeden od zachodu w ścianie nawy południowej. Wnętrze kościoła na całej długości podzielone zostało na osiem przęseł. Podział na nawy zapewniły ostrołuczne, profilowane arkady, oparte na smukłych, ośmiobocznych filarach. Obie nawy przykryto drewnianą, otwartą więźbą dachową. Część kapłańską (prezbiterium) od części przeznaczonej dla świeckich (nawy) oddzielono drewnianymi przegrodami lektorium.
Najwięcej światła do wnętrza dostarczały dwa duże, rozdzielone przyporą okna wschodnie, oba wypełnione bogatymi, pięciodzielnymi maswerkami w których największe prześwity zwieńczono łukami w ośle grzbiety, a liczne mniejsze, górne trójliśćmi. Pozostałe okna w ścianach wzdłużnych prezentowały różnorodne formy, ale wszystkie były już mniejsze, przeważnie trójdzielne, także dwu i czwórdzielne.
Stan obecny
Kościół zachował do dnia dzisiejszego późnośredniowieczną bryłę. Jej nowożytnymi dodatkami są jedynie przypory oraz kruchta po stronie południowej. Nadbudowana i zwieńczona pseudokrenelażem została także wieża. Przetrwała część XV i XVI-wiecznych okien, na czele z dużymi, pięciodzielnymi oknami wschodnimi, późnośredniowieczna jest także więźba dachowa oraz częściowo lektorium, poddane gruntownej renowacji wiktoriańskiej. Rzadki przykład średniowiecznego szkła z około 1500 roku zachował się w zachodnim przęśle korpusu, obecnie służącym jako zakrystia. W kościele obejrzeć można również XIV-wieczne płyty nagrobne i krzyże.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Salter M., The old parish churches of North Wales, Malvern 1993.
The Royal Commission on The Ancient and Historical Monuments and Constructions in Wales and Monmouthshire. An Inventory of the Ancient and Historical Monuments in Wales and Monmouthshire, IV County of Denbigh, London 1914.
Strona internetowa britishlistedbuildings.co.uk, Church of St Michael A Grade II* Listed Building in Abergele, Conwy.