Historia
Grobowiec zbudowany został około 3000 roku p.n.e., w okresie neolitu, w czasie gdy na Orkadach pojawiły się pierwsze społeczności rolnicze. Zmiana ta prawdopodobnie wpłynęła na rozwój poczucia terytorializmu i praw do dziedziczenia, a co za tym idzie chęć oddania hołdu przodkom. Byli oni wspólnie chowani w jednym grobowcu, ale podział na mniejsze komory być może miał związek z podziałami na mniejsze klany lub rodziny, albo z osobnym umieszczaniem mężczyzn i kobiet, ewentualnie członków plamienia o różnym statusie społecznym czy bogactwie. Nie wiadomo jak długo grobowiec funkcjonował, gdyż w momencie odkrycia w XIX wieku był już całkowicie rozkradziony.
Architektura
Grobowiec zbudowany został około 115 metrów na zachód od szczytu wzniesienia zwanego Wideford Hill. Jego rdzeniem była centralnie położona komora grobowa o prostokątnym w planie kształcie wielkości 3,2 x 1,3 metra i wysokości 2,7 metra, połączona z mniejszymi pomieszczeniami do których wejścia znajdowały się na północy, wschodzie i południu. Jedynie długa ściana zachodnia pozbawiona była dodatkowej komory, tamtędy bowiem poprowadzony został korytarz wejściowy o długości 5,4 metra i 0,5-0,6 metra szerokości. Miał on wysokość jedynie 0,6 metra, więc aby go przebyć, nawet przy niskim wzroście, trzeba było się mocno pochylić lub przejść na czworaka.
Główną komorę wzniesiono ze średniej i dużej wielkości kamiennych płyt, założonych u góry na podobieństwo sklepienia, ułożonego z zachodzących na siebie stopniowo kamieni, aż do pozostawienia na wysokości 2,5 metra przestrzeni o wymiarach 2 x 0,5 metra, która mogła być z łatwością przykryta kolejnymi trzema płytami. Szpary między kamieniami mogły być uszczelnione gliną, by uzyskać odporność na wodę. Boczne małe komory wzniesione zostały w podobny sposób. Przejścia do nich założono bardzo nisko, a ich wymiary w planie wynosiły około 1,9 x 1,3 metra. Wschodnia wyróżniała się małą wnęką nieznanego przeznaczenia o głębokości 0,3 metra w ścianie północnej, północna zaś wyłomem z nieregularnym korytarzem urwanym na litej skale.
Całość rdzenia grobowca wzniesiona została na wykutej w skale platformie, położonej na stoku wzniesienia i zamkniętej cylindrycznym w planie murem o znacznej wysokości powyżej podłogi komory grobowej. Mur ten otoczono dwoma kolejnymi pierścieniami o grubości jednego metra, między którymi przestrzeń wypełniono drobnymi kamieniami i ziemią. Prawdopodobnie mury zbudowane zostały z gradacją wysokości, od najniższego zewnętrznego po najwyższy wewnętrzny, tworząc rodzaj schodkowej piramidy, możliwe też iż całość przykryta była kopcem (cairn) który przysłaniał poszczególne pierścienie. Ostatecznie grobowiec uzyskał owalny w planie kształt o wymiarach 13,7 x 12,5 metrów.
Stan obecny
Wideford Hill to obecnie jeden z najlepiej zachowanych grobowców komorowych na Orkadach, należący do tej samej grupy co bardziej znane stanowisko Maes Howe. Dzięki rozproszeniu ziemnego kopca widoczne są dziś tworzące jego konstrukcję trzy pierścienie kamiennych murów, a za sprawą współczesnych prac przystosowawczych możliwe jest zwiedzanie wnętrza, doświetlanego przez klapę nad główną komorą.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Castleden R., Neolithic Britain: New Stone Age sites of England, Scotland and Wales, London 1992.
Noble G., Neolithic Scotland. Timber, Stone, Earth and Fire, Bodmin 2006.
The Royal Commission on the Ancient Monuments of Scotland. Twelfth report with an inventory of the ancient monuments of Orkney & Shetland, volume II, inventory of Orkney, Edinburgh 1946.