Historia
Grobowiec znany obecnie pod nazwą Torrylin lub Torlin zbudowany został około 3000 roku p.n.e. Służył do chowania przedstawicieli miejscowej społeczności wczesnorolniczej, która sądząc po odnalezionych darach pogrzebowych (kości zwierząt domowych, ceramika, krzemienny nóż) posiadała rozwinięty już rytuał i ceremonie związane z grzebaniem zmarłych. Same kości ludzkie składowano do grobowca już po oczyszczeniu, musiały być więc wcześniej wystawiane na otwartym powietrzu, przypuszczalnie na jakiejś formie drewnianych platform, na których ze zwłok odpadały miękkie tkanki. Wydaje się, iż Torrylin służyło jako grobowiec przez dość długi czas, przy czym starsze depozyty musiały być z czasem opróżniane by zrobić miejsce nowym pochówkom.
Architektura
Grobowiec miał wydłużoną formę z dłuższymi bokami z grubsza na linii północ – południe. Utworzony był z kamienno – ziemnego kopca (cairn), zaokrąglanego przy północnej krawędzi i rozwidlonego do kształtu klina po stronie południowej. W jego wnętrzu umieszczona została wzdłuż dłuższej osi komora grobowa o długości 6,7 metra i szerokości 1,2 metra. Dzieliła się ona przegrodami na cztery przestrzenie, każdą o długości około 1,4 metra. Całą komorę utworzono z dużych, płaskich kamieni, przy czym te tworzące ściany wzdłużne rozsunięto od wejścia na zewnątrz, tak że zachodziły na siebie, stykając się z pionowymi krawędziami poprzecznych przegród. Technika ta zapewne miała dać większą wytrzymałość ścianom, które musiały dźwigać kamienny strop przykryty dodatkowo kopcem. Kamienie boczne wznosiły się tylko o 0,3 do 0,6 metra wyżej niż kamienie poprzeczne. Te ostatnie służyły nie tylko do podziału na mniejsze komory, ale zaklinowanie się w bocznych płytach pomagało także zapewnić wsparcie konstrukcyjne ścianom. Wejście utworzono po stronie południowej, gdzie otwierało się na niewielki dziedzińczyk ograniczony ramionami klina, być może wykorzystywany do przeprowadzania ceremonii pogrzebowych.
Stan obecny
Obecnie komora grobowa Torrylin jest otwarta, pozbawiona dużej części tworzących ją kamiennych płyt, zarówno bocznych jak i górnych. Przykrywający ją kopiec (cairn) został w dużej części rozproszony, świadczą o nim dziś jedynie nierówności pokrytego darnią terenu. Stanowisko znajduje się pod ochroną rządową Historic Scotland, która przygotowała na miejscu odpowiednie tablice informacyjne.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Castleden R., Neolithic Britain: New Stone Age sites of England, Scotland and Wales, London 1992.
Noble G., Neolithic Scotland. Timber, Stone, Earth and Fire, Bodmin 2006.
Strona internetowa canmore.org.uk, Arran, Torlin.