Thirlestane – wieża mieszkalna

Historia

   Pierwszy zamek na terenie dóbr Thirlestane  powstać miał w XIII wieku i od połowy tamtego stulecia na skutek małżeńskich koligacji pierwszych właścicieli stanowić własność sir Richarda Maitlanda oraz jego potomków. Około przełomu XV i XVI to najstarsze, przypuszczalnie drewniane założenie, zastąpione zostało murowaną już wieżą mieszkalną. Budowla pełniła funkcje mieszkalne jedynie do końca XVI stulecia, kiedy to rodzina Maitland ufundowała nową, okazałą, nowożytną już rezydencję (Thirlestane  Castle).

Architektura

   Wieża zbudowana została na łagodnym stoku wzniesienia, opadającym ku południowemu – wschodowi w kierunku niewielkiej rzeki Boondreigh Water. Po południowej i północnej stronie wieży ze wzgórza do rzeki spływały mniejsze strumienie, okolica była więc dostatnia w świeżą wodę, choć nie znajdowała się ona w bezpośredniej bliskości Thirlestane.
   Wieża założona została na planie czworoboku o wymiarach 10 x 7,3 metra z prawdopodobnie nieco późniejszym ryzalitem wysuniętym ku zachodowi, mającym 3,5 x 4,4 metra. Mury wieży nie były zbyt grube jak na standardy szkockich wież mieszkalnych, posiadały około 1,1 metra szerokości. Zachodni ryzalit mieścił klatkę schodową która łączyła poszczególne kondygnacje głównego bloku wieży. Z nich najniższa była podsklepiona, a pozostałe przykryte płaskimi, drewnianymi stropami. Domyślać się w nich można układu typowego dla czasów schyłku średniowiecza, mianowicie słabo oświetlonego przyziemia pełniącego rolę gospodarczą, pomieszczenia dziennego, reprezentacyjnego na pierwszym piętrze oraz komnat prywatnych, mieszkalnych na drugim i ewentualnie trzecim piętrze.
   Pierwotnie teren wokół wieży był ogrodzony, raczej jednak nie były to obwarowania mające większą wartość obronną, lecz jedynie zabezpieczenie przed ucieczką zwierząt hodowlanych lub mniejszym podjazdem grabieżców czy też złodziei. Całość stanowiła niewielkie założenie, typowe dla późnośredniowiecznego pogranicza szkocko – angielskiego.

Stan obecny

   Wieża znajduje się dziś w stanie zaawansowanej ruiny. Przetrwała jedynie część jej południowej ściany oraz wszystkie trzy ściany nieco obniżonego ryzalitu z klatką schodową, mającego obecnie w najwyższych partiach około 8 metrów wysokości. Ślady pozostałych ścian widoczne są w terenie w postaci nieznacznego wywyższenia kryjącego fundamenty i gruz po zawalonych partiach budowli. Wstęp na teren zabytku jest wolny.

pokaż zabytek na mapie

powrót do indeksu alfabetycznego

bibliografia:
Coventry M., The castles of Scotland, Prestonpans 2015.

Lindsay M., The castles of Scotland, London 1995.
MacGibbon D., Ross T., The castellated and domestic architecture of Scotland from the twelfth to the eighteenth century, t. 4, Edinburgh 1892.
The Royal Commission on the Ancient and Historical Monuments and Constructions of Scotland. Sixth report and inventory of monuments and constructions in the county of Berwick, Edinburgh 1915.