Historia
Grobowiec Quoyness wybudowany został około 3200 roku p.n.e. w typie grobowca Maes Howe. Odnalezione wewnątrz narzędzia i ceramika zbliżone były natomiast do osady Skara Brae, neolitycznego osiedla na głównej wyspie archipelagu Orkadów, którego mieszkańcy zajmowali się połowami ryb, hodowlą bydła i owiec, a także uprawą ziemi oraz zbieractwem i polowaniami. Około IX wieku n.e. komory grobowe Quoyness zostały opróżnione i wtórnie zapełnione pochówkami około 10 dorosłych osób i 5 dzieci. Po ich złożeniu wejście zostało ponownie zablokowane.
Architektura
Grobowiec usytuowano na wschodnim wybrzeżu, tuż obok skalistej plaży orkadzkiej wyspy Sanday. Tworzył go owalny w planie kopiec (cairn), usytuowany na sztucznej platformie o wymiarach około 41 x 32 metry, utworzony z układanych bez użycia zaprawy niedużych kamieni. Kopiec składał się z zewnętrznej okładziny i wewnętrznego, być może starszego rdzenia. Do wnętrza prowadził od południowego – wschodu długi pierwotnie na osiem metrów korytarz (obecnie jest on około 4 metrowej długości), na całej długości zadaszony większymi kamiennymi płytami. Jako że zadaszenie umieszczone było na wysokości około 0,6 metra, środek grobowca dostępny był jedynie na klęczkach lub po przeczołganiu się.
Wnętrze grobowca stanowiła imponująca, prostokątna komora o wymiarach w planie 3,8 x 1,7 metra i o wysokości 4 metrów, ze zwężającymi się ku górze ścianami (wzniesiona w podobnej technice jak w grobowcu Wideford). Łączyła się ona z aż sześcioma mniejszymi, owalnymi komorami grobowymi, po jednej przy krótszych bokach głównej komory i z dwiema przy każdym z dłuższych boków. Wszystkie skomunikowane były niskimi przejściami, dostępnymi jedynie w pozycji kucającej lub leżącej. Każda z nich, podobnie jak główna komora, zwężała się ku górze, gdzie przykryta była pojedynczym dużym kamieniem.
W jednym z narożników głównej komory umieszczono dół wypełniony ludzkimi kośćmi. Kości, zarówno ludzkie jak i zwierzęce, składowano też w bocznych komorach, gdzie umieszczano również podarunki pogrzebowe w postaci ceramiki z napojami i jedzeniem, czy narzędzi. Odnaleziony został także wykonany z łupku dysk, podobny do obiektów z terenów zachodniej Szkocji, Walii, czy Portugalii oraz kamienne przedmioty o nieznanym przeznaczeniu.
Stan obecny
Grobowiec zachował się w dobrym jak na tego typu zabytek i wiek stanie, z obniżoną mocno częścią zewnętrznej okładziny kopca (cairn) i nieco wyżej zachowanym rdzeniem, kryjącym wewnątrz system komór grzebalnych. Korytarz wejściowy jest dziś w większości otwarty (niezadaszony), lecz wciąż przykryte są boczne komory, a główna komora doświetlana jest przez pozostawiony na górze współczesny lufcik. Zabytek udostępniony jest dla zwiedzających przez Historic Scotland, lecz ze względu na niskie nadproża przygotować się trzeba na wchodzenie w pozycji kucającej.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Castleden R., Neolithic Britain: New Stone Age sites of England, Scotland and Wales, London 1992.
Noble G., Neolithic Scotland. Timber, Stone, Earth and Fire, Bodmin 2006.
The Royal Commission on the Ancient Monuments of Scotland. Twelfth report with an inventory of the ancient monuments of Orkney & Shetland, volume II, inventory of Orkney, Edinburgh 1946.