Historia
Wieża Pitcruvie zwana także Balcruivie wzniesiona została pod koniec XV wieku, najpewniej z inicjatywy Davida Lindsaya, drugiego lorda Lindsay of Byres. W rękach jego potomków w XVI wieku wieża przeszła niewielkie prace modernizacyjne, zapewne mające na celu zwiększenie komfortu mieszkalnego (nowa klatka schodowa, sklepienie auli, zlew w przedsionku). W pierwszej połowie XVII wieku rodzina Lindsay sprzedała Pitcruvie Jamesowi Watsonowi, burmistrzowi miasta St Andrews. Wieża opuszczona została prawdopodobnie, podobnie jak wiele innych tego typu budowli, w XVIII stuleciu.
Architektura
Wieżę wzniesiono tuż przy krawędzi stoku, opadającego po jej zachodniej stronie ku niewielkiemu strumieniowi Keil Burn i utworzonemu przez jego wody małemu jezioru. Była to prosta budowla na planie prostokąta o wymiarach 11,8 x 7,8 metra i grubości murów 1,7 metra, zawierająca niewielkie wybrzuszenie w narożniku północno – wschodnim, mieszczące wewnątrz klatkę schodową, zapewne dobudowaną na późniejszym etapie (pierwotny ryzalit z klatką schodową mógł się znajdować po stronie południowo – wschodniej). Elewacje wieży charakteryzowały się nielicznymi i niedużymi otworami okiennymi, a wejście ze względów bezpieczeństwa wiodło wprost na pierwsze piętro, gdzie umieszczono półkoliście zamknięty portal z drzwiami blokowanymi ryglem. Przypuszczać można, iż skoro podczas budowy wciąż przywiązywano duże znaczenie do obronności, to także zwieńczenie wieży pierwotnie miało formę otwartej galerii obronnej schowanej za przedpiersiem z krenelażem.
Najniższa kondygnacja wieży mieściła dwie sklepione kolebkowo komory o jednakowej wielkości. Były one połączone ze sobą, ale już nie z pierwszym piętrem (za wyjątkiem włazu w sklepieniu komory zachodniej), miały natomiast niezależne wejście z zewnątrz od strony północnej. Słabe oświetlenie (tylko po jednym małym otworze w ścianie wschodniej, z których jeden został na późniejszym etapie zamurowany), wskazywałoby, iż pełniły rolę spiżarni i gospodarczych piwniczek.
Pierwsze piętro wieży było już jednoprzestrzenne. Mieściło ono aulę (hall) o wymiarach 8,4 x 4,5 metra, czyli pomieszczenie dzienne o cechach reprezentacyjnych, lepiej oświetlane dwoma oknami z bocznymi siedziskami osadzonymi we wnękach i ogrzewane kominkiem umieszczonym w ścianie południowej. Północna część auli zapewne pierwotnie odgradzana była drewnianymi przegrodami, by odseparować przedsionek wejściowy i właz do dolnej komory. Nad częścią tą funkcjonował także drewniany balkon czy też galeria z widokiem na główną część pomieszczenia. Aulę zaopatrzono w dwie półki ścienne i zapewne na późniejszym etapie przykryto sklepieniem kolebkowym. Późniejszym dodatkiem był także kamienny zlew z odpływem w przedsionku. Najwyższe piętro pełniło rolę komnaty mieszkalnej. Było przykryte drewnianym stropem osadzonym na kamiennych wspornikach, stanowiącym podłogę piętra trzeciego.
Stan obecny
Wieża jest dziś zaniedbaną ruiną ze zwietrzałymi, wybrakowanymi elewacjami i co gorsza dużymi pęknięciami murów oraz brakami ścian w miejscach dawnych otworów okiennych i drzwiowych. Znajduje się na terenie prywatnego gospodarstwa rolnego i choć możliwe jest obejrzenie jej z bliska to wnętrza nie są dostępne.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Coventry M., The castles of Scotland, Prestonpans 2015.
MacGibbon D., Ross T., The castellated and domestic architecture of Scotland from the twelfth to the eighteenth century, t. 3, Edinburgh 1889.
The Royal Commission on the Ancient and Historical Monuments and Constructions of Scotland. Eleventh report with inventory of monuments and constructions in the counties of Fife, Kinross, and Clackmannan, Edinburgh 1933.