Historia
Zamek Lochindorb zbudowany został w późnych latach XIII wieku, z inicjatywy możnego rodu Comynów, lordów Badenoch. Pierwsze związane z nim działania wojenne miały miejsce w 1303 roku, kiedy to w trakcie pierwszej wojny o szkocką niepodległość został zajęty przez angielskie oddziały Edwarda I. Król pozostawał w nim aż przez miesiąc, podczas podboju północnych rejonów Szkocji. Prawdopodobnie zamek został w czasie kilkuletniej okupacji rozbudowany, być może wzniesiono wówczas zewnętrzny mur obronnych, osłaniający wyspę Lochindorb od południa i częściowo wschodu. Na dodatkowym dziedzińcu mogłyby być gromadzone zapasy i materiały potrzebne do prowadzenia działań wojennych.
Gdy Anglicy zostali zmuszeni do wycofania z terenów północnej Szkocji, Lochindorb powróciło w ręce Comynów. Dzierżyli oni miejscowe dobra do 1308 roku. Wówczas to z powodu ich poparcia dla Edwarda I, zostali najechani przez Roberta I Bruce, a następnie w tym samym roku pokonani w bitwie pod Inverurie. Zamek stał się własnością szkockiej Korony, oddaną w zarząd sir Thomasowi Randolphowi, earlowi Moray, a zarazem zwolennikowi Roberta I. Jego syn i spadkobierca o tym samym imieniu, drugi earl Moray, zginął w bitwie pod Dupplin Moor, co najpewniej wiązało się z utratą Lochindorb. Wiadomo, iż w 1335 roku zamek znajdował się w posiadaniu Davida III Strathbogie, mórmaera Atholl, będącego zwolennikiem pretendenta do tronu szkockiego, Edwarda Balliola. Z tego powodu w tym samym roku zamek był bezskutecznie oblegany przez regenta sir Andrew Murraya. Sam Strathbogie mimo wszystko zginął niewiele później w otwartym polu pod Culblean, a Lochindorb powróciło w ręce rodziny Randolph.
W 1346 roku John Randolph, trzeci earl Moray zginął w trakcie starcia z Anglikami pod Neville’s Cross, w efekcie czego zamek ponownie włączony został do dóbr królewskich. Dopiero w 1372 roku Robert II podarował Lochindorb sir Alexandrowi Stewartowi, earlowi Buchan zwanemu Wilkiem z Badenoch. Ten bezwzględny możny, który przeszedł do historii w związku ze spaleniem katedry w Elgin, uczynił z zamku jedną ze swych głównych siedzib. Dzierżył go zapewne do czasu utraty kontroli nad północnymi ziemiami w 1402 roku. Po nim kolejnymi właścicielami zamku byli możni Douglasowie, spośród których Archibald Douglas miał wzmocnić i ufortyfikować Lochindorb w 1455 roku. Nie na wiele się to zdało, gdyż zamek zajęty został przez oddziały królewskie po nieudanym buncie tzw. Czarnych Douglasów przeciwko Jakubowi II. Jeszcze w 1455 roku władca wydał nakaz zburzenia zamku, wykonany w ciągu kolejnych trzech lat przez sir Waltera Caldera, tana Cawdor.
Architektura
Zamek ulokowano na małej, prawdopodobnie częściowo sztucznej wyspie, pośrodku jeziora Lochindorb. Zajął on praktycznie cały jej obszar, obejmując czworobocznym, nieregularnym (trapezowatym) obwodem murów wymiary około 48,7 x 38,4 metry. Mury te otrzymały znaczną grubość około 2,1 metra oraz wysokość co najmniej 6,1 metra (na tyle były zachowane w XIX stuleciu). Najpewniej zaopatrzone były w krenelaż i chodnik straży.
Każdy z narożników zamku wzmocniono wieżą: trzema półkolistymi oraz jedną, południowo – wschodnią, zbliżoną w przekroju do okręgu. Ich średnica wynosiła około 7 metrów. Przed obwód wystawały w niedużym stopniu (za wyjątkiem wieży kolistej), tak wiec ich możliwości flankujące, zwłaszcza wież zachodnich, musiały być ograniczone. Posiadały dwie murowane kondygnacje rozdzielone drewnianymi stropami, a kolejna, w formie ganku hurdycji, mogła górować nad kurtynami murów. Wejścia do wież umieszczono na poziomie dziedzińca, pośrodku tylnych ścian, prawdopodobnie były tez skomunikowane z chodnikiem straży w koronie muru. W pobliżu wież północnych w grubości muru pobliskich kurtyn osadzono latryny, wydaje się więc, iż służyły one za kwatery dla miejscowego garnizonu.
Prosta brama wjazdowa do zamku umieszczona została w kurtynie wschodniej, blisko niewielkiej zatoczki do której przybijać mogły łodzie. Miała ona około 2,7 metra szerokości, musiała więc być zamykana wrotami dwuskrzydłowymi. Zabudowę wewnętrzną dziedzińca zgrupowano po stronie południowej, gdzie przystawiono trójprzestrzenny budynek do kurtyny muru. Ta część zamku, od południa i częściowo od wschodu była dodatkowo chroniona drugim murem obronnym. Posiadał on zamykaną na bronę bramę w południowo – wschodniej części, ale co ciekawe, brak było bezpośredniego połączenia zewnętrznego dziedzińca z główną częścią zamku.
Stan obecny
Zamek znajduje się dziś w postaci ruiny z widocznym głównym murem obronnym, południową kurtyną i krótkim odcinkiem północnym muru zewnętrznego oraz dwoma obniżonymi wieżami wschodnimi. Zniszczeniu uległy wieże zachodnie oraz południowy budynek na dziedzińcu, po którym pozostały niewielkie relikty. Wstęp na zamek jest wolny, choć ze względu na wyspowy charakter może być utrudniony, możliwy jedynie w momentach odpływu, o ile nie ma się nic przeciwko częściowemu zamoczeniu.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Coventry M., The castles of Scotland, Prestonpans 2015.
Lindsay M., The castles of Scotland, London 1995.
MacGibbon D., Ross T., The castellated and domestic architecture of Scotland from the twelfth to the eighteenth century, t. 1, Edinburgh 1887.
Salter M., The castles of Grampian and Angus, Malvern 1995.
Tabraham C., Scotland’s Castles, London 2005.