Historia
Megalityczna budowla zwana obecnie Loanhead of Daviot prawdopodobnie zbudowana została w okresie późnego neolitu około 3000-2500 roku p.n.e. lub we wczesnej epoce żelaza, czyli około 2500-2000 roku p.n.e. Wznieść musieli ją potomkowie pierwszych rolników, przybyłych na okoliczne tereny w środkowym okresie epoki kamienia, użytkujący okoliczne pola i hodujący trzodę. Po okresie przerwy, około 1500 roku p.n.e. stanowisko zaczęło ponownie być wykorzystywane, tym razem do rytualnego palenia ciał zmarłych w położonym obok kromlecha kręgu. Długo po ostatecznym porzuceniu Loanhead of Daviot, około 500 roku p.n.e., na miejscu tym prowadzona była działalność związana z wytopem żelaza.
Architektura
Kamienny krąg o średnicy około 19,5 metra utworzony został z 10 ustawionych pionowo dłuższymi bokami głazów i dużego kamienia leżącego (ang. recumbent stone), usytuowanego na krawędzi okręgu po stronie południowej. Kamień leżący miał około 3,4 metra długości i relatywnie płaską powierzchnię, lekko opadającą ku zachodowi. Nie wiadomo w jakim celu został umieszczony, ale jako że ujęto go po bokach tak zwanymi kamieniami flankującymi, czyli dwoma z dziesięciu kamieni tworzących obwód, być może chodziło o praktykę rytualnego, symbolicznego zamknięcia wejścia na teren budowli. Podobne kamienie stosowano w neolitycznych grobowcach komorowych.
Kamienie tworzące obwód koła nie były poddawane obróbce, ale zostały dobrane pod względem kształtów i rozmiarów. Te które umieszczono po stronie wschodniej zmniejszały się z południa na północ, podczas gdy te na zachodzie kręgu dobrano generalnie o takiej samej wysokości, ale ponieważ zostały ustawione na pochyłym terenie, wyglądały jakby również posiadały gradację wysokości. Najwyższy kamień o wysokości około 2,4 metra umieszczono po stronie zachodniej (jeden z kamieni flankujących głaz leżący), natomiast najmniejszy o wysokości 1,4 metra na północnym – wschodzie. Na jednym z kamieni, umieszczonym w południowo – wschodniej części obwodu, wyryto dwanaście okrągłych wgłębień (ang. cupmarks) nie tworzących żadnego wzoru. Sąsiedni kamień wschodni udekorowany został dwoma podobnymi rytami.
Wewnątrz kromlechu, w odległości około 1 metra, znajdował się bruk ułożony z mniejszych kamieni polnych, nad którymi pierwotnie znajdować się mógł kamienno – ziemny kurhan (ang. cairn). Część z głazów kręgu, w tym kamień leżący i dwa flankujące go, również otoczone zostały mniejszymi kamieniami polnymi. Bruk wraz z kurhanem otaczał centralną przestrzeń o średnicy około 3,7 metra, która była albo otwartym dziedzińcem, albo dużym dołem. Być może miejsce to pierwotnie zajmowane było przez drewniany, czworoboczny pochówek lub konstrukcję o innym przeznaczeniu, wielkości około 1,2 x 0,6 metra, która opierała się na czterech słupach osadzonych w płytkich wgłębieniach. Kurhan prawdopodobnie był starszą, neolityczną częścią konstrukcji, natomiast kamienie kromlechu ułożone zostały w drugim etapie.
Drugi, późniejszy krąg, pośród którego przeprowadzano ciałopalenia, usytuowano na południowy – wschód od kromlechu. Wyznaczał go niewielki rów oraz drobne kamienie polne. Wewnątrz, pośrodku znajdował się dół do którego składowano skremowane pozostałości, łącznie około trzydziestu paru osób, w tym ośmiu dzieci. Niespalone kości składano w glinianych dzbanach zamykanych zwierzęcą skórą, drewnem i kamieniami, które następnie po odwróceniu do góry dnem umieszczano w dole.
Stan obecny
Do czasów współczesnych zachowały się oba kręgi, włącznie z brukiem ułożonym wewnątrz kromlechu, wszystkimi dziesięcioma kamieniami wzdłuż krawędzi i okazałym głazem leżącym, przy czym ten ostatni na skutek warunków pogodowych rozszczepił się i wygląda jak dwa kamienne bloki, jeden ustawiony przed drugim. Obecny stan zabytku jest efektem prac renowacyjnych z XX wieku, przeprowadzonych po badaniach archeologicznych z lat 30-tych i 80-tych. Stanowisko jest uporządkowane i zadbane, dostępne z parkingu zlokalizowanego przy drodze po północnej stronie miasteczka Daviot.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Burl A., The stone circles of Britain, Ireland, and Brittany, New Haven-London 2000.
Castleden R., Neolithic Britain: New Stone Age sites of England, Scotland and Wales, London 1992.
Welfare A., Great Crowns of Stone. The Recumbent Stone Circles of Scotland, Edinburgh 2011.