Historia
Wieża Kirkhope prawdopodobnie wzniesiona została w pierwszej połowie XVI wieku, w związku z nakazem szkockiego parlamentu z 1535 roku, by właściciele ziemscy o wystarczającym dochodzie, budowali na szkocko – angielskim pograniczu siedziby mieszkalne o cechach obronnych. Już w 1543 roku Kirkhope zostało spalone przez członków klanu Armstrongów, w początkowym okresie szkocko – angielskiej wojny zwanej „szorstkimi zalotami”. Po odbudowie wieża stała się siedzibą najstarszych synów z rodu Scottów z Harden, jednych z licznych wówczas pogranicznych rozbójników i najemników (border reivers), którzy powiększali majątek notorycznymi zbrojnymi wyprawami na sąsiadów po obu stronach granicy. Prawdopodobnie Scottowie z Harden byli także inicjatorami budowy wieży. Na początku XVIII wieku Kirkhope zakupione zostało przez rodzinę Buccleuch. Wieża zamieszkiwana była do około połowy XIX wieku, po czym popadła w ruinę.
Architektura
Wieżę usytuowano na skraju doliny Ettrick Water, na niewielkim wzniesieniu otoczonym dużo wyższymi, trawiastymi wzgórzami. Po stronie wschodniej stoki wzniesienia większymi spadkami opadały ku strumieniowi, zapewniając na tym kierunku ochronę i zapatrzenie w świeżą wodę. Od południa wieża sąsiadowała z niewielkim, ogrodzonym kamiennym murem placem, o wielkości około 27 x 13 metrów. Mur ten raczej nie pełnił funkcji typowo obronnej, a bardziej schronienie dla bydła oraz mieszczących się wewnątrz zabudowań gospodarczych.
Kirkhope otrzymało formę raczej niewielkiej ale smukłej wieży mieszkalnej, wzniesionej na planie czworoboku o wymiarach 8,5 x 6,7 metra, mieszczącej cztery kondygnacje oraz poddasze. Budowlę wieńczyło z trzech stron przedpiersie osadzone na rzędzie wystających z lica muru wsporników, kryjące znajdującą się za nim galerię obronną. Przedpiersia pozbawiona była jedynie strona zachodnia z powodu umieszczenia tam szczytu mieszczącego przewód kominowy i narożnej, czworobocznej wieżyczki. Druga podobna wieżyczka umieszczona została po przeciwnej stronie. Mieściła ona zakończenie klatki schodowej.
Wewnątrz przyziemie tradycyjnie dla szkockich wież mieszkalnych było jedyną kondygnacją zwieńczoną sklepieniem kolebkowym, pozostałe natomiast piętra przykryto płaskimi, drewnianymi stropami. Najniższa kondygnacja była ciemną komorą gospodarczą, oświetlaną pierwotnie dwoma, rozglifionymi do wnętrza otworami szczelinowymi, dostępną drzwiami przeprutymi w ścianie południowej. Prowadziły one do krótkiego, podsklepionego korytarza – przedsionka, który oprócz połączenia z komorą łączył się ze schodami w grubości muru wschodniego.
Pierwsze piętro wieży także dostępne było z zewnątrz od południa, za pomocą drewnianych schodów lub drabiny. Pomimo słabego oświetlenia tylko jednym otworem okiennym od południa, było to najpewniej pomieszczenie dzienne, rodzaj skromnej auli (hall), ogrzewanej małym kominkiem osadzonym w ścianie zachodniej. Drugie i trzecie piętro mieściły pojedyncze pomieszczenia, najpewniej o charakterze prywatnych komnat mieszkalnych. To na drugim piętrze oświetlane było tylko jednym oknem, ogrzewane kominkiem i wyposażone w półkę ścienną. Trzecie piętro miało także jedno okno w ścianie południowej, ale z bocznymi siedziskami. Drugie, mniejsze okno przebito w ścianie wschodniej. Charakteryzowało się ono dłuższymi bokami ułożonymi horyzontalnie. Dodatkowa przestrzeń mieszkalna znajdowała się na ogrzewanym poddaszu.
Stan obecny
Do drugiej połowy XX wieku wieża Kirkhope znajdowała się w stanie trwałej ruiny. Odbudowana w 1996 roku stała się zamieszkaną własnością prywatną, lecz już w 2019 roku została wystawiona na sprzedaż. Zwiedzanie jej wnętrz może nie być obecnie możliwe, lub dostępne jedynie po uzgodnieniu z właścicielem. Z zewnątrz wieża widoczna jest z daleka praktycznie z każdej strony.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Coventry M., The castles of Scotland, Prestonpans 2015.
Lindsay M., The castles of Scotland, London 1995.
MacGibbon D., Ross T., The castellated and domestic architecture of Scotland from the twelfth to the eighteenth century, t. 3, Edinburgh 1889.
The Royal Commission on the Ancient Monuments of Scotland, An Inventory of the Ancient and Historical Monuments of Selkirkshire with the fifteenth report of the commission, Edinburgh 1957.
Tranter N., The fortified house in Scotland, volume I, south-east Scotland, Edinburgh-London 1962.