Historia
Wieża prawdopodobnie zbudowana została pod koniec XV wieku przez klan MacLeanów z Kinlochaline. Miejscowe dobra w Morvern włącznie z Achagalain (Kinlochaline) potwierdzone zostały Lachlanowi MacLean przez Donalda, lorda Isles w 1395 roku, włącznie z wcześniejszymi donacjami sprzed 1387 roku, które przekazał jego poprzednik, John MacDonald. W 1431 i 1495 roku MacLeanowie otrzymali królewskie potwierdzenia praw własności, choć sama wieża mieszkalna odnotowana została w źródłach pisanych dopiero w 1557 roku.
Na przełomie XVI i XVII wieku MacLeanowie przebudowali swą siedzibę, między innymi zasklepiając piwnicę i przekształcając zwieńczenie wieży. W takiej formie Kinlochaline pełniło funkcje mieszkalne do 1644 roku, kiedy to zostało zaatakowane i zniszczone przez rojalistycznego generała Alasdaira MacColla (MacDonalda), w trakcie wewnętrznych konfliktów religijno – politycznych. MacColl przybył do Szkocji z Irlandii, pragnąc wesprzeć sprawę prokatolickich monarchistów, lecz MacLeanowie nie udzielili mu pomocy, a sama wieża zajmowana była wówczas przez prezbiterian na służbie markiza Argyll.
Kolejny atak na Kinlochaline nastąpił w 1679 roku przez oddziały Archibalda Campbella, dziewiątego earla Argyll, który obległ wieżę w ramach porachunków między klanami (John MacLean z Kinlochaline był jednym z głównych sojuszników wrogów Campbellów, MacLeanów z Duart). Kinlochaline poddane zostało po tygodniu, już na samą groźbę użycia podkopów oraz artylerii. MacLeanowie prawdopodobnie odzyskali swą siedzibę po upadku earla Argyll w 1681 roku, nie na długo jednak, gdyż już w 1690 roku wieża ponownie została zajęta, tym razem przez 15 osobowy oddział Donalda Campbella. Prawdopodobnie od tamtego czasu budowla pozostawała w stanie opuszczonej ruiny, gdyż w 1730 roku opisano ją jako niezadaszoną. Pierwsze prace remontowe podjęto pod koniec XIX wieku, natomiast całkowita odbudowa wieży przeprowadzona została w latach 90-tych XX wieku.
Architektura
Wieża mieszkalna Kinlochaline zbudowana została w północnej części skalistego, wysokiego wzniesienia, opadającego na wschodzie stromymi stokami ku rzece Blackwater, w pobliżu jej ujścia na południu do Loch Aline. Szczyt wzgórza posiadał wymiary około 48 x 23 metry, natomiast sama wieży otrzymała w planie kształt zbliżony do trapezu o wymiarach 13,2 x 10,5 metra z murami grubymi od 2,5 do 2,8 metra. Jej trzy kondygnacje zwieńczone zostały przedpiersiem osadzonym na rzędzie wsporników wystających z lica murów, w narożnikach przechodzącym w obłe bartyzany. Prawdopodobnie prosta korona przedpiersia pierwotnie posiadała krenelaż, chroniący obrońców na dookolnej galerii obronnej, ograniczonej przez murowane poddasze. Dodatkowo centralnie nad wejściem do wieży zawieszono na dwóch masywnych konsolach wykusz o funkcji machikułu. W zachodniej części północnej partii przedpiersia nietypowo utworzono dużą, nadwieszaną latrynę, przeznaczoną dla patrolujących strażników.
Wewnątrz wieży pierwotnie wszystkie kondygnacje rozdzielone były płaskimi, drewnianymi stropami. Wejście, znajdujące się po stronie południowej, na poziomie nieco wyższym niż poziom gruntu. Prowadziło po zewnętrznych, drewnianych schodach do korytarza w grubości muru obwodowego wieży, skąd przedostać się można było do głównego pomieszczenia pierwszego piętra oraz bocznej, także osadzonej w grubości muru niewielkiej komory, która od XVI wieku przeznaczona była dla strażników, ale pierwotnie stanowiła początek schodów wiodących na górę. Drugie wejście do wieży znajdowało się także w ścianie południowej i prowadziło do najniższej kondygnacji. Pod koniec XVI wieku zostało ono zamurowane, a w korytarzu wejściowym umieszczono ciasny loch więzienny, dostępny jedynie z góry.
Początkowo każda kondygnacja wypełniona była jednym dużym pomieszczeniem, bez podziałów wewnętrznych. Na samym dole ciemna komora o wymiarach 8,5 x 4,9 metra, doświetlana tylko jednym otworem szczelinowym w ścianie wschodniej, pełniła funkcję spiżarni i składu. Nie ma pewności czy w średniowieczu skomunikowana była wewnętrznymi schodami z pietrem. Dopiero pod koniec XVI wieku, gdy pomieszczenie przyziemia zostało zasklepione i podzielone na dwie komory, do każdej z nich w ścianie zachodniej poprowadzono w grubości muru schody, u góry zakończone we wnękach okiennych (północne schody zakończono bardzo nietypowo, włazem w podłodze). Główne pomieszczenie pierwszego piętra ogrzewane było kominkiem, obok którego w XVI wieku umieszczono panel z klęczącą nagą kobietą, czy też shiela na gig. Oświetlenie zapewniało pięć otworów okiennych o różnej wielkości, z których wszystkie osadzono w głębokich wnękach. Przy ścianie południowej utworzono w podłodze okrągły otwór, prawdopodobnie połączony ze znajdującą się w przyziemiu studnią. Komunikację pionową z drugim piętrem, zapewne przeznaczonym na prywatną komnatę mieszkalną, zapewniały pierwotnie proste schody z jednym zakrętem w narożniku południowo – wschodnim. Pod koniec XVI wieku zastąpiła je wygodniejsza spiralna klatka schodowa, także osadzona w pobliżu wejścia do wieży. Drugie piętro najpewniej ogrzewał w średniowieczu kominek, zaś do pierwotnych elementów należała także komora z półką ścienną w grubości muru narożnika północno – wschodniego.
Stan obecny
Odbudowana pod koniec XX wieku wieża jest dziś własnością prywatną. Zwiedzanie jej wnętrz nie jest możliwe, choć zabytek z racji usytuowania na wysokim wzniesieniu jest dobrze widoczny nawet z daleka. Obecnie całość budowli, włącznie z wzniesionym od podstaw poddaszem, została otynkowana i pomalowana. Najbardziej atrakcyjna wydaje się fasada południowa z widocznymi zachowanymi konsolami przedpiersia i obronnego wykusza nad wejściem oraz dwoma bartyzanami. Wnętrze wieży zostało mocno przekształcone, wpierw pod koniec XVI wieku, a następnie w XIX stuleciu, przez co zmienił się układ niektórych pomieszczeń, komunikacja pionowa i wystrój (powiększone okna, wymienione kominki). Prawie w całości odnowione zostało poddasze z dookolną galerią i przedpiersiem.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Coventry M., The castles of Scotland, Prestonpans 2015.
Lindsay M., The castles of Scotland, London 1995.
MacGibbon D., Ross T., The castellated and domestic architecture of Scotland from the twelfth to the eighteenth century, t. 3, Edinburgh 1889.
The Royal Commission on the Ancient Monuments of Scotland, Argyll, An Inventory of the Ancient Monuments, volume III, Mull, Tiree, Coll & Northern Argyll, Edinburgh 1980.
Tranter N., The fortified house in Scotland, volume V, north and west Scotland, Edinburgh 1986.