Historia
Przypuszcza się że wieża Kildonan zbudowana została w XIII wieku przez członków rodu MacDonaldów, lordów Isles. W późniejszym okresie średniowiecza musiała przejść na własność szkockiej Korony, gdyż w 1406 roku król Robert III udzielił ją wraz z całą południową częścią wyspy Arran swemu nieślubnemu synowi, Johnowi z Ardgowan. W pierwszej połowie XVI wieku wykorzystywana była jako siedziba na czas polowań przez earlów Arran, lecz jej kres nadszedł w 1558 roku w trakcie angielskiego najazdu na Kildonan. Od tamtego czasu pozostawała w coraz większej ruinie.
Architektura
Wieżę wzniesiono w południowej części wyspy Arran, w bliskiej odległości od brzegów cieśniny Firth of Clyde. Od południa i wschodu zabezpieczały ją strome i skaliste klify, natomiast od północy wąwóz. Otrzymała ona w planie kształt prostokąta o wymiarach 7,9 x 7 metrów i murach grubych w przyziemiu na 1,6 metra (wyżej cieńszych, około 1,4 metra grubości).
Wejście do wieży umieszczono w ścianie wschodniej, na poziomie najniższej kondygnacji, skąd przejść można było do niskiej sklepionej kolebkowo komory gospodarczej oraz do umieszczonej w grubości muru północno – wschodniego narożnika cylindrycznej klatki schodowej. Komora w przyziemiu była słabo oświetlona jedynie dwoma rozglifionymi do wnętrza otworami szczelinowymi, przeprutymi od północy i południa. Najpewniej pełniła więc rolę jedynie spiżarni lub magazynu.
Pierwsze piętro wieży mieściło aulę (hall), komnatę dzienną o reprezentacyjnym charakterze. Była ona także przykryta sklepieniem kolebkowym, ale nieco bardziej ostrołucznym i o wiele wyżej założonym (prawie 4 metry wysokości). Ogrzewana była kominkiem osadzonym w ścianie południowej i zaopatrzona w co najmniej jedną małą komorę w grubości muru, położoną w narożniku południowo – wschodnim (najpewniej mieszczącą latrynę). Pański stół zapewne stał tuż przy kominku, skąd oświetlany był od wschodu i zachodu przez dwa większe okna. W auli znajdowała się także druga spiralna klatka schodowa, osadzona w przeciwnym narożniku niż wejściowa. Prowadziła ona na najwyższą kondygnację.
Drugie piętro wieży musiało mieścić prywatną komnatę mieszkalną. Prawdopodobnie także i ono było sklepione, by utrzymać ciężar kamiennych płyt tworzących dach wieży. Zwieńczenie wieży nie zachowało się, biorąc jednak pod uwagę datę jej powstania, przypuszczać można, iż zakończona była przedpiersiem z krenelażem ochraniającym chodnik obronny.
Stan obecny
Choć jeszcze pod koniec XIX wieku istniały znaczące fragmenty murów wieży sięgające prawie z każdej strony jej pierwotnej wysokości, to na skutek zaniedbań dziś jest daleko posuniętą ruiną, której jedynie jeden narożnik sięga wysokości trzeciej kondygnacji. Po stronie północno – zachodniej mury dotrwały do poziomu drugiej kondygnacji, a z pozostałych strona do wysokości około 6 metrów. Wstęp na teren wieży jest wolny, lecz by dostać się do niej, obejść trzeba prywatne gospodarstwa i podwórka.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Coventry M., The castles of Scotland, Prestonpans 2015.
MacGibbon D., Ross T., The castellated and domestic architecture of Scotland from the twelfth to the eighteenth century, t. 3, Edinburgh 1889.
Strona internetowa canmore.org.uk, Arran, Kildonan Castle.