Historia
Po raz pierwszy Kellie wspomniane zostało już w połowie XII wieku w przywileju króla Dawida I. W XIII wieku miejscowe dobra należały do przybyłej z północnej Anglii rodziny Seaward (Siward). W 1360 roku Kellie przeszło na ród Oliphant, którego przedstawiciele w XV wieku lub na początku XVI wieku wznieśli murowaną wieżę mieszkalną.
Około 1573 roku siedziba Oliphantów powiększona została przez czwartego lorda Oliphant o drugą wieżę mieszkalną, a starsza część przebudowana. To dość nietypowe rozwiązanie być może związane było z chęcią zabezpieczenia potrzeb mieszkalnych dla kobiet rodziny Oliphantów, które utraciły przedwcześnie mężów. Następnie na przełomie XVI i XVII wieku obie wieże zostały połączone nowym, centralnym skrzydłem i zaopatrzone w wieżę południowo – zachodnią, przez co cały zamek otrzymał kształt litery T.
W 1613 roku miejscowe dobra kupił sir Thomas Erskine of Gogar, blisko związany z królem Jakubem VI, który uczynił go w 1619 roku earlem Kellie. W 1829 roku zmarł ostatni przedstawiciel rodu właścicieli, dziesiąty earl Kellie, przez co zamek opustoszał i zaczął popadać w ruinę. Od całkowitego upadku zabudowania uratował profesor James Lorimer, który w 1878 roku wydzierżawił zamek i przeprowadził jego renowację. Jego syn, Hew Lorimer, wykupił Kellie na własność w 1948 roku, a następnie w 1970 roku przekazał zamek organizacji zajmującej się konserwacją szkockiego dziedzictwa architektonicznego, National Trust for Scotland.
Architektura
Zabudowania zamku Kellie wzniesiono na spłaszczonym szczycie wywyższenia terenu, które dawało daleki ogląd okolicy, zwłaszcza po stronie południowej i południowo – zachodniej. W XV stuleciu lub na początku XVI wieku składały się one z wieży mieszkalnej, która później stała się północno – zachodnią częścią założenia. Wieżę tą wzniesiono na planie czworoboku z murami znacznie grubszymi niż późniejsze zabudowania. Prawdopodobnie pierwotnie była ona budowlą wolnostojącą, otoczoną kamiennym murem. Charakteryzowała się małą ilością otworów okiennych oraz dwoma narożnymi bartyzanami, które dodane zostały w XVI wieku po podwyższeniu i przebudowaniu wieży.
W drugiej połowie XVI wieku mur otaczający dziedziniec przy wieży mieszkalnej stał się podstawą do wzniesienia drugiej wieży po stronie wschodniej. Otrzymała ona prostokątny w planie kształt z mniejszym czworobocznym ryzalitem po stronie północnej, w którym umieszczono cylindryczną klatkę schodową. Wieża miała smukłą sylwetkę z pięcioma kondygnacjami oraz z poddaszem, przykryta była dwuspadowym dachem opartym na dwóch schodkowych szczytach i nie posiadała już zapewne żadnych większych cech obronnych.
Stan obecny
Obecnie zamek wraz z okolicznymi rozległymi ogrodami znajduje się pod opieką organizacji National Trust for Scotland. Prezentuje on formę jaką uzyskał na skutek XVII-wiecznej przebudowy i wiktoriańskiej renowacji, przy czym najstarsza wieża mieszkalna jest dziś wtopiona w północno – zachodnią część założenia, a nieco późniejsza wieża z drugiej połowy XVI wieku stanowi jego wschodni kraniec. Obie zostały znacznie przebudowane w okresie nowożytnym: przebito nowe, większe okna, przekształcono wnętrza, zmieniono zwieńczania.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Coventry M., The castles of Scotland, Prestonpans 2015.
Lindsay M., The castles of Scotland, London 1995.
MacGibbon D., Ross T., The castellated and domestic architecture of Scotland from the twelfth to the eighteenth century, t. 2, Edinburgh 1887.
The Royal Commission on the Ancient and Historical Monuments and Constructions of Scotland. Eleventh report with inventory of monuments and constructions in the counties of Fife, Kinross, and Clackmannan, Edinburgh 1933.