Historia
Gotycki kościół parafialny w Inverkeithing zbudowany został w XIV wieku, prawdopodobnie na miejscu starszej świątyni, gdyż miejscowy kościół św. Piotra wzmiankowany był już w 1139 roku, przy okazji przekazania opactwu Dunfermline. Około 1480 gotycką budowlę powiększono o wieżę. Po zwycięstwie w Szkocji w 1560 roku reformacji prezbiterium kościoła, jako zbędne w nowej liturgii, przestało być użytkowane i popadło w zaniedbanie. Wykorzystywana przez protestantów nawa została naprawiona w 1625 roku, a następnie w 1675, 1692 i 1767, bez istotnych zmian strukturalnych. Niestety w 1825 roku zniszczył ją pożar, po którym została rozebrana, a na jej fundamentach wzniesiono nową budowlę.
Architektura
Pierwotny kościół składał się z korpusu, prawdopodobnie o trzech nawach, prezbiterium po stronie wschodniej i czworobocznej wieży na osi fasady zachodniej. Wiadomo, iż przed zniszczeniem korpus przykryty był trzema osobnymi dachami ponad każdą nawą.
Wieża kościelna wzniesiona została na planie kwadratu o długości boków wynoszącej 6,7 metra. W obu narożnikach zachodnich wzmocniona została dwoma umieszczonymi prostopadle przyporami, oraz pojedynczą przyporą w narożniku północno – wschodnim. W narożu południowo – wschodnim wzmacnianie konstrukcji powierzono wielobocznej wieżyczce komunikacyjnej. W przyziemiu elewacji północnej umieszczono nieduży portal, a kolejny osadzono po stronie południowej. Pierwsze i drugie piętro wieży doświetlono wąskimi oknami ostrołucznymi, natomiast najwyższą kondygnację w której mieściły się dzwony przepruto dużymi oknami z maswerkami. Ponadto elewacje wieży rozdzieliły dwa gzymsy kordonowe oddzielające przyziemie od pierwszego piętra i drugie piętro od najwyższej kondygnacji. Prawdopodobnie w XV lub XVI wieku wieżę zwieńczono przedpiersiem osadzonym na wystających z lica muru wspornikach.
Stan obecny
Do dnia dzisiejszego ze średniowiecznej budowli przetrwała jedynie XIV-wieczna wieża kościelna z XVI-wiecznym przedpiersiem. Maswerki jej okien oraz niektóre ościeża okienne zostały wymienione w trakcie renowacji, zamontowano też nowe wejście zachodnie oraz współczesną iglicę, najpewniej na miejscu starszej, być może jeszcze średniowiecznej. Jako, że korpus nawowy powstać miał na fundamentach oryginalnej budowli, prawdopodobnie jego rozmiarowy zbliżone są do pierwotnych. Wewnątrz kościoła obejrzeć można późnogotycką chrzcielnicę z XVI wieku posadowioną na trzonie pochodzącym jeszcze z XIV stulecia.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
MacGibbon D., Ross T., The ecclesiastical architecture of Scotland from the earliest Christian times to the seventeenth century, t. 2, Edinburgh 1896.
Salter M., The old parish churches of Scotland, Malvern 1994.
The Royal Commission on the Ancient and Historical Monuments and Constructions of Scotland. Eleventh report with inventory of monuments and constructions in the counties of Fife, Kinross, and Clackmannan, Edinburgh 1933.