Historia
Budowę zamku na początku XVI wieku przypisuje się najczęściej fundacji sir Williama Cummyna (Comyna), który został lordem Lyon w okresie małoletności króla Jakuba V. Prawdopodobnie jednak wzniósł on swą siedzibę (lub dokonał przebudowy) na miejscu starszej budowli, gdyż w 1483 roku dokument stwierdził sprzedaż dóbr Inverallochy wraz z zamkiem i jeziorem przez Alexandra Cummyna jego wujowi Alexandrowi Irvine z Drum.
W 1616 roku miejscowe dobra przeszły na ród Fraserów z Lovat. Nie byli oni związani koligacjami z Cummynami, więc albo ci pierwsi wymarli, albo sprzedali zamek całkowicie obcej rodzinie. Nowi właściciele posiadali Inverallochy aż do późnych lat XVIII wieku. Nie ma pewności kiedy dokładnie i z jakiego powodu zamek przestał funkcjonować, lecz raczej wiązało się to z opuszczeniem podupadłej budowli, niż jakimiś gwałtownymi zdarzeniami.
Architektura
Wzniesiony na płaskim terenie, zamek Inverallochy otrzymał w planie czworoboczny, nieregularny kształt (około 23 x 18 metrów) z każdą kurtyną muru o różnej długości i grubości wahającej się między 1,3 a 1,6 metra. Żadna z jego stron nie była zabezpieczona różnicą wysokości terenu, ale pierwotnie okoliczne ziemie były podmokłe i bagniste, a dzięki temu trudno dostępne, przez co dziedziniec oraz najniższa kondygnacja zabudowań musiała być posadowiona o około 1,2-1,5 metra wyżej.
Bramę wjazdową usytuowano mniej więcej pośrodku kurtyny północnej, gdzie znalazł się długi na prawie 4 metry oraz szeroki na 1,5 metra korytarz bramny. Co najmniej z jednej strony był on połączony z izbą przeznaczoną dla straży. Na piętrze budynku bramnego znajdowały się dwa pomieszczenia.
Prawdopodobnie główną i najważniejszą budowlą zamku była prostokątna w planie wieża mieszkalna stanowiąca północny narożnik zamku. W jej przyziemiu znajdowała się sklepiona kolebkowo kuchnia wielkości 6,4 x 4,7 metra. Wyposażona była w kominek – palenisko po stronie północno – wschodniej, dwa niewielkie okna mogące w razie potrzeby służyć za otwory strzeleckie oraz wnękę z otworem do usuwania nieczystości. Dostęp na pierwsze piętro zapewniała spiralna klatka schodowa, dostępna od strony dziedzińca. Nad kuchnią mieściła się główna komnata dzienna, reprezentacyjna (hall), oświetlana trzema oknami, ogrzewana kominkiem i wyposażona w grubości muru wschodniego w latrynę. Po stronie południowo – wschodniej pierwotnie znajdowało się przejście z auli do skrzydła wschodniego, natomiast w zachodnim narożniku osadzono kolejną spiralną klatkę schodową prowadzącą na górne kondygnacje. Powyżej auli znajdowało się jeszcze jedno piętro i poddasze, a całość przykrywał dwuspadowy dach szczytowy.
Zabudowę zamku uzupełniały dwa skrzydła zlokalizowane w krótszych bokach dziedzińca: zachodnim i wschodnim. Budynek zachodni posiadał sklepione kolebkowo przyziemie w części północnej, doświetlane dwoma rozglifionymi do wnętrza otworami, oraz mniejsze pomieszczenie gospodarcze na południu z jednym rozglifionym otworem. Wygląd górnych kondygnacji o trapezowatym w planie kształcie jest nieznany. Budynek wschodni wciśnięty był pomiędzy wieżę mieszkalną a kurtynę południową i prawdopodobnie także posiadał pomieszczenie gospodarcze w przyziemiu, z powodu bardzo skąpego oświetlenie tej kondygnacji. Górne piętro, dzielone na dwie izby, ogrzewane było kominkami i oświetlane od wschodu. Kurtyna południowa zamku jako jedyna nie była zabudowana. Blisko niej na dziedzińcu znajdowała się zamkowa studnia.
Stan obecny
Zamek ma dziś formę zaawansowanej ruiny z jedynie północno – wschodnią ścianą wieży mieszkalnej sięgającą pełnej wysokości. Pozostała część to, poza murem obwodowym zamku wysokim na około 7-10 metrów, zalegające na dziedzińcu zwałowiska kamieni z fragmentami wewnętrznej ściany skrzydła zachodniego. Zamek jeszcze w połowie XX wieku znajdował się w lepszym stanie, mury były wyższe, a wieża mieszkalna posiadała całą ścianę wschodnią, która niestety uległa zawaleniu w wyniku braku działań zabezpieczających.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Coventry M., The castles of Scotland, Prestonpans 2015.
MacGibbon D., Ross T., The castellated and domestic architecture of Scotland from the twelfth to the eighteenth century, t. 2, Edinburgh 1887.
Salter M., The castles of Grampian and Angus, Malvern 1995.