Inshoch – wieża mieszkalna

Historia

   Wieża Inshoch zbudowana została w drugiej połowie XVI wieku przez rodzinę Hay z Lochloy, gałąź Hayów, earlów Erroll z zamku Old Slains. Być może wieża brała udział w walkach z 1594 roku, kiedy to król Jakub VI zaatakował zamki Heyów w Delgatie i Old Slains z powodu ich knowań z Hiszpanami. Hayowie, Gordonowie z zamku Huntly i Douglasowie z Tantallon planowali wówczas obalić monarchę oczekując hiszpańskiej armady, która wesprzeć miała buntowników. Pomimo, iż Hayowie i Gordonowie pobili królewską armię prowadzoną przez Campbellów i MacLeanów w bitwie pod Glenlivet, oddziały hiszpańskie nie przybyły, a Jakub VI zdołał zdławić rebelię, między innymi niszcząc zamki Delgatie i Old Slains. Nie wiadomo czy w tym czasie ucierpiało także Inshoch. Jeśli tak, to miejscowa wieża została odbudowana, gdyż funkcjonowała jeszcze przez prawie cały XVII wiek. Była też w bliżej nieznanym okresie rozbudowana o nowe skrzydło zachodnie, jednak ostatecznie po przejściu na nowych właścicieli, rodzinę Brodie, na przełomie XVII i XVIII wieku została porzucona.

Architektura

   Wieża mieszkalna Inshoch  wzniesiona została na planie prostokąta z dostawionymi w narożach dwoma cylindrycznymi wieżami: mniejszą południowo – wschodnią i większą północno – zachodnią. Mniejsza mieściła wewnątrz klatkę schodową, natomiast większa miała umieszczone w środku izby mieszkalne, posiadające kształt czworoboczny pomimo obłej formy wieży. Obie wieże narożne pełniły także funkcje obronne, gdyż umieszczone w ich przyziemiu otwory strzeleckie flankowały główny blok wieży mieszkalnej. Wejście do budynku umieszczono w wieży południowo – wschodniej, w takim miejscu, iż znajdowało się pod ochroną trzech otworów strzeleckich z południowej ściany głównego bloku.
   Wnętrze głównego, środkowego bloku wieży mieściło aż trzy pomieszczenia oraz łączący je korytarz. Wszystkie komory były kolebkowo sklepione. Wschodnia, najmniejsza pełniła rolę kuchni z nieproporcjonalnie dużym paleniskiem i z otworem okiennym na północy nieco większym niż pozostałe otwory strzeleckie. W jego pobliżu umieszczono także kamienny zlew z odpływem na nieczystości skierowanym na zewnątrz budynku. Pozostałe dwie komory pełniły role magazynów i spiżarni, przy czym największa zachodnia połączona była z komorą w przyziemiu narożnej wieży północno – zachodniej.
   Całą przestrzeń głównego bloku na poziomie pierwszego piętra zajmowała aula (hall) o wymiarach 9,1 x 5,2 metra, stosunkowo dobrze oświetlona i ogrzewana okazałym kominkiem o profilowanych ościeżach, osadzonym w ścianie południowej. Dodatkowo w grubości muru północno – wschodniego narożnika umieszczono niewielką komnatkę, ogrzewaną przebiegającym zaraz obok przewodem kominowym z kuchni. Ciekawym i dość nietypowym dla świeckiego budownictwa elementem była kamienna piscina zwieńczona łukiem w ośli grzbiet, umieszczona w murze tuż przy wejściu do auli. Służyła ona do mycia rąk przed zasiądnięciem do stołu, gdyż posiadała ujście skierowane poza budynek.
   Komunikację z wyższym piętrem od poziomu auli przejmowała nadwieszana wykuszowo obła wieżyczka w narożniku północno – zachodnim. Drugie piętro z najwyższym dodatkowo łączyła kolejna nadwieszana wieżyczka w przeciwnym, południowo – wschodnim kącie, pomiędzy wieżą cylindryczną a główny blokiem. Obie najwyższe kondygnacje z pewnością mieściły komnaty mieszkalne dla miejscowego pana i jego rodziny. Główny blok wieży zwieńczony był dachem dwuspadowym opartym przy krótszych bokach na dwóch schodkowych szczytach. Jeśli wieżę Inshoch  wieńczyła jakaś galeria obronna, to mogła się ona znajdować jedynie na szczytach wież cylindrycznych.

Stan obecny

   Wieża Inshoch jeszcze w XIX i XX wieku posiadała zachowane znaczne partie murów, które jednak z powodu zaniedbań i braku remontów ulegały stopniowej degradacji. Jej ruiny znajdują się obecnie na prywatnej działce, lecz po uzyskaniu zezwolenia właścicieli zapewne można wejść by dokonać paru fotografii.

pokaż zabytek na mapie

powrót do indeksu alfabetycznego

bibliografia:
Coventry M., The castles of Scotland, Prestonpans 2015.

MacGibbon D., Ross T., The castellated and domestic architecture of Scotland from the twelfth to the eighteenth century, t. 2, Edinburgh 1887.
Strona internetowa maybole.org, Reconstruction of Inshoch/Inchoch Castle.