Historia
Pierwsza wzmianka źródłowa o zamku Fast pojawiła się w 1333 roku. Był on jedną z mniejszych siedzib earlów Dunbar. W kolejnych latach jako pograniczna warownia często zmieniał właścicieli i zajmowany był przez najeźdźcze oddziały angielskie. Tak było w 1346 roku po bitwie pod Neville’s Cross, natomiast w 1410 roku, Patrick Dunbar, drugi syn dziesiątego earla Dunbar i March, wraz ze 100 osobowym odziałem zbrojnych, odbił Fast z rąk Thomasa Holdena.
W 1467 roku właścicielami zamku stali się przedstawiciele rodu Home. Posiadali oni go wciąż w 1513 roku, kiedy to doszło do tragicznej dla Szkotów bitwy pod Flodden, zakończonej druzgocącą porażką z Anglikami i śmiercią króla Jakuba IV. Pośród chaosu jaki wybuchł w kraju, Fast zostało dwa lata później zniszczone, a Alexander Home, lord kanclerz królestwa Szkocji stracony. Odbudowę zamku przeprowadził następca Alexandra, George Home, czwarty lord Home, około 1521 roku, lecz już w trakcie kolejnej wojny szkocko – angielskiej zwanej „szorstkimi zalotami”, Fast ponownie dostało się w ręce Anglików. Zamek odbito w 1548 roku, a w 1566 roku musiał się znajdować w na tyle dobrym stanie, iż odwiedziła go królowa Maria Stewart. Angielski ambasador który odwiedził Fast rok później opisał zamek jako mały ale silnie obwarowany.
W 1580 roku na drodze rodzinnych koligacji Fast przeszło w ręce Roberta Logana z Restalrig. Miał on na zamku prowadzić poszukiwania rzekomo ukrytego tam skarbu, co oczywiście skończyło się niepowodzeniem, lecz mogło przyspieszyć jego degradację w kolejnym stuleciu. W 1602 roku miejscowe dobra zostały sprzedane rodowi Douglasów, a następnie przechodziły na własność rodzin Home, Arnot i Hall. Jeszcze w 1695 roku zamek, wieżę i obwarowania odnotowano w potwierdzeniu prawa własności wydanym dla Johna Halla of Dunglass. Prawdopodobnie niedługo później zamek został porzucony i popadł w ruinę.
Architektura
Zamek wzniesiono na spłaszczonej platformie skalistego cypla o długości około 79 metrów i maksymalnej szerokości 27 metrów, zakończonej praktycznie z każdej strony stromymi, prawie pionowymi klifami o wysokości 30-45 metrów, opadającymi do wód Morza Północnego. Jedyne połączenie z resztą terenu cypel posiadał po stronie południowej, poprzez wąską szyję przegrodzoną poprzeczną szczeliną o szerokości około 6 metrów, pełniącą rolę przekopu.
Wzdłuż krawędzi cypla budowniczowie poprowadzili na całym obwodzie kamienny mur, w części czołowej zamku, południowej, przechodzący w zaoblenie, czy też cylindryczną niedużą wieżę chroniącą bramę i prowadzącego do niej mostu. W południowo – wschodniej części cypla, blisko bramy wjazdowej i tuż przy pionowych skarpach, usytuowano prostokątną w planie, szeroką na 9,1 metra wieżę mieszkalną, czy też donżon. Niewiele wiadomo o jej wyglądzie, odnalezione jedynie kamienne konsole pozwalają przypuszczać, iż zwieńczona była masywnym przedpiersiem z krenelażem, za którym znajdowała się galeria obronna. Z pewnością do ścian muru obronnego przystawione były także inne budynki o funkcjach pomocniczych i gospodarczych. Podobno komunikacja z zamkiem odbywała się również za pomocą cumujących u podstawy cypla łodzi, poprzez jaskinię i wykute w niej schody.
Stan obecny
Zamek znajduje się w stanie bardzo zaawansowanej ruiny z widocznymi niewielkimi fragmentami kamiennych murów w pobliżu dawnej bramy wjazdowej i cylindrycznej wieży oraz reliktami wieży mieszkalnej.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Coventry M., The castles of Scotland, Prestonpans 2015.
MacGibbon D., Ross T., The castellated and domestic architecture of Scotland from the twelfth to the eighteenth century, t. 3, Edinburgh 1889.
The Royal Commission on the Ancient and Historical Monuments and Constructions of Scotland. Sixth report and inventory of monuments and constructions in the county of Berwick, Edinburgh 1915.