Historia
Usytuowane na wyspie Skye Dunscaith (Dùn Sgàthaich, czyli Warownia cieni) pod koniec XIV wieku znajdowało się w rękach klanu MacLeodów z Dunvegan, choć nie ma pewności czy to oni byli budowniczymi zamku i jego pierwszymi właścicielami. W 1395 roku wyspę najechał klan MacDonaldów pod wodzą Donalda z Harlaw, drugiego lorda Isles, został jednak pobity i zmuszony do odwrotu. Najpewniej jednak MacDonaldów nie usunięto całkowicie z wyspy, gdyż brat przyrodni Donalda miał posiadać Dunscaith od 1389 do 1401 roku. Przedwczesna śmierć w 1409 roku Williama, czwartego wodza MacLeodów, dała MacDonaldom kolejną okazję do zdobycia przyczółka na Skye, gdyż klan MacLeodów podzielił się na zwalczające się frakcje i pogrążył w chaosie. MacDonaldowie zajęli wówczas półwysep Sleat wraz z Dunscaith i Caisteal Camus i dopiero to sprawiło, iż klan MacLeodów zaprzestał wewnętrznych waśni i odparł przeciwników.
W 1431 roku w obliczu buntu Donalda Ballocha Dunscaith zajęte zostało przez wojska króla Jakuba, lecz po uspokojeniu sytuacji wewnętrznej powróciło w ręce poprzednich właścicieli. W 1469 roku Hugh, brat Johna, dziesiątego lorda Isles, otrzymał na półwyspie rozległe dobra, potwierdzone przywilejem z 1495 roku. Choć Dunscaith nie zostało w tym dokumencie wymienione, zakładać można, iż było już wówczas siedzibą MacDonaldów ze Sleat. Hugh zmarł trzy lata później, a jego następcą został najstarszy syn, John. Jako, iż sam nie miał on dziedziców, a nie chciał by dobra przypadły braciom przyrodnim, spróbował przenieść prawa majątkowe patrymonium. W sporządzanych z tego powodu dokumentach, w 1505 roku po raz pierwszy bezpośrednio wspomniano zamek Dunscaith (nazwany Dunskehay).
Śmierć króla Jakuba IV w bitwie pod Flodden w 1513 roku wywołała nadzieje u klanów z zachodnich wysp na odzyskanie utraconej paręnaście lat wcześniej niezależności. Zebrały się one w tym samym roku w Caisteal Maol, gdzie władzę oddano Donaldowi MacDonaldowi. Nie wiadomo kto zamieszkiwał wówczas w Dunscaith, być może zamek zajęty był przez oddziały królewskie, co wyjaśniałoby dlaczego został oblężony przez zbuntowanych wodzów prowadzonych przez MacLeodów z Dunvegan i Harris. Choć już około 1518 roku Dunscaith było ponownie w posiadaniu MacDonaldów, to po śmierci Donalda Gorma w 1539 roku, główna siedziba klanu na Skye przeniesiona została do odległego Duntulm. W kolejnych latach zamek Dunscaith zapewne tracił na znaczeniu i podupadał, aż na początku XVII wieku został ostatecznie opuszczony.
Architektura
Zamek wzniesiono na skalistym cyplu usytuowanym na zachodnim brzegu półwyspu Sleat. Dunscaith z trzech stron otaczały wysokie na 9-12 metrów, trudne do pokonania skarpy, opadające do wód Loch Eishort, natomiast połączenie z lądem po stronie wschodniej przedzielone było poprzeczną rozpadliną o szerokości 5-6 metrów i głębokości około 4,5 metra. Rozpadlina była naturalną przeszkodą, ale po wykończeniu ludzką ręką zaczęła pełnić rolę przekopu.
Nad przekopem przerzucono kamienny most o półkolistych arkadach, mieszczący długą na nieco więcej niż 2,4 metra, drewnianą część zwodzoną, prowadzącą do szyi przedbramia, zamykanego dodatkowo wrotami. Przedbramie zakręcając ku stronie południowej i pokonując po stopniach wznoszący się na około 4 metry teren, osiągało bramę zamku, przeprutą blisko południowo – wschodniego narożnika obwarowań. Kompleks bramy wjazdowej najpewniej był elementem późniejszym od rdzenia zamku, dobudowanym w XVI wieku.
Obwód murów obronnych o grubości około 1,5 metra wzniesiono wzdłuż krawędzi skarp cypla, wydzielając nieregularny, dostosowany do formy terenu dziedziniec o wymiarach 23 x 17 metrów. Najbardziej wzmocniona musiała być część wschodnia zamku, skierowana w stronę lądu i wjazdu. Tam też oba narożniki chronione były niedużymi czworobocznymi wieżami, z których każda na poziomie przyziemia zaopatrzona była w latrynę. Większość przestrzeni wewnątrz murów zajmowały zabudowania, pozostawiające jedynie niewielki majdan w części środkowej i wschodniej, na którym znajdowała się studnia. Po jej północnej i południowej stronie znajdowały się podłużne budynki, budynek także znajdował się po stronie zachodniej zamku. Miał on w planie wymiary 11 x 6 metrów i 1 metrowej grubości mury.
Stan obecny
Dunscaith jest dziś bardzo słabo zachowaną, choć nie pozbawioną uroku ruiną. Najlepiej widoczna jest wschodnia część zamku z reliktami mostu i przedbramia, a także z dolnymi partiami wież i muru fasady zamku. Znaczna ilość porozrzucanych kamieni wskazuje na potrzebę pilnych prac zabezpieczających zabytku. Jest on dostępny bezpłatnie dla każdego o każdej porze.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Miket R., Roberts D., The Medieval Castles of Skye and Lochalsh, Edinburgh 2007.
MacGibbon D., Ross T., The castellated and domestic architecture of Scotland from the twelfth to the eighteenth century, t. 3, Edinburgh 1889.
The Royal Commission on the Ancient and Historical Monuments and Constructions of Scotland. Ninth report with inventory of monuments and constructions in the outer Hebrides, Skye and the Small Isles, Edinburgh 1928.