Historia
Kościół św. Serfa (Servanusa) zbudowany został około połowy XII wieku, natomiast po raz pierwszy odnotowany został w 1203 roku, kiedy to Dunning podarowane zostało przez Gilberta, earla Strathearn przeoratowi w Inchaffray. Pod koniec XIV wieku prawo patronatu nad kościołem z nadania króla Roberta II przejął ród Rollo. W 1560 wnętrze kościoła przekształcono do spełniania wymogów nowego, prezbiteriańskiego kultu. Pierwsze poważniejsze nowożytne przekształcenia kościoła podjęto w 1687 roku, kiedy to do prezbiterium wciśnięto emporę patronacką, dostępną przez zewnętrzne schodu przy ścianie wschodniej. Na początku XVII wieku kościół zaczął być zbyt mały dla miejscowej społeczności, dlatego być może wzniesiono wówczas drugą nawę, choć zakres prowadzonych prac nie jest jasny. W 1808 roku po stronie północnej wybudowano prostopadły do korpusu kościoła aneks, być może wzniesiony na miejscu XVIII-wiecznej nawy. Parę lat później postanowiono niestety powiększyć prezbiterium, które po częściowym wyburzeniu (usunięto między innymi łuk tęczowy) przedłużono na południu i północy do linii ścian nawy. Kolejne prace prowadzono także w drugiej połowie XIX wieku i w pierwszej połowie XX stulecia (między innymi przepruto wówczas duże okna w nawie).
Architektura
Pierwotnie kościół składał się z prostokątnej w planie pojedynczej nawy, węższego prezbiterium po stronie wschodniej o prawie kwadratowym kształcie i czworobocznej wieży na osi fasady zachodniej. Ta ostatnia otrzymała 26 metrów wysokości i 5,5 x 5,5 metra w planie, ze zwężającym się ku górze kształtem. Jej elewacje przepruto szczelinowymi otworami, nieco większymi oknami czworobocznymi pośrodku wysokości oraz romańskimi biforiami na kondygnacji mieszczącej dzwony. Dwudzielne okna osadzono w półkoliście zamkniętych wnękach i rozdzielono cylindrycznymi kolumienkami z kielichowatymi kapitelami. Wieżę przykryto dachem dwuspadowym, opartym na prawdopodobnie nieco późniejszych trójkątnych, schodkowych szczytach (pierwotny dach był najpewniej czterospadowy). Wewnątrz komunikację pomiędzy kondygnacjami wieży zapewniała spiralna klatka schodowa osadzona w grubości muru, jednak od połowy wysokości dostęp na górę możliwy był już tylko za pomocą drabiny. Przyziemie wieży otwarto na nawę wspaniałą ostrołuczną arkadą flankowaną przez dwie masywne obłe półkolumny.
Stan obecny
Nawa kościoła i prezbiterium zostały znacznie przekształcone w czasach nowożytnych, przez co zarówno z zewnątrz jak i wewnątrz prawie całkowicie utraciły pierwotne cechy stylistyczne. Oryginalna jest dziś jej ściana zachodnia oraz część północnej z widocznymi dawnymi wspornikami pod okapem dachu. Ocalała na szczęście romańska wieża, jedna z najlepiej zachowanych XII-wiecznych dzwonnic na terenie Szkocji. W kościele nabożeństwa odbywają się obecnie sporadycznie, lecz jest on otwarty każdego roku od kwietnia do września. Wewnątrz oprócz arkady w przyziemu wieży obejrzeć można rzeźbiony piktyjski krzyż (Dupplin Cross) z przełomu VIII i IX wieku (pierwotnie znajdował się on w pobliżu piktyjskiego pałacu królewskiego w Forteviot).
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
MacGibbon D., Ross T., The ecclesiastical architecture of Scotland from the earliest Christian times to the seventeenth century, t. 1, Edinburgh 1896.
Salter M., The old parish churches of Scotland, Malvern 1994.
Strona internetowa canmore.org.uk, Dunning, St Serf’s Church And Church.