Historia
Obwarowania na wzgórzu Dundurn wzniesione zostały około 500-600 roku n.e. w regionie Strathearn, będącym głównym szlakiem komunikacyjnym pomiędzy szkockim królestwem Dál Riata, a południowymi ziemiami plemion piktyjskich, którym też przypisuje się budowę Dundurn, jako warowni przygranicznej, chroniącej dojścia do głębiej położonych terytoriów.
Jedyny przekaz ze źródeł pisanych wspomniał o oblężeniu i zdobyciu Dundurn w 683 roku, spisujący roczniki ulsterskie nie podał jednak kto był najeźdźcą, a kto się bronił, nie wspomniano także przyczyn konfliktu. Hipotetycznie przyjmuje się jedynie, iż najeźdźcami byli Szkoci z Dál Riata, a walki były efektem większego konfliktu, gdyż w tym samym roku zaatakowany został także gród Dunadd.
U schyłku VII wieku, prawdopodobnie na skutek zniszczeń z powyższego oblężenia, gród został przebudowany. Wzniesiono wówczas zabudowania tzw. cytadeli na szczycie wzgórza. Trzeci etap przebudowy obwarowań nastąpił po zniszczeniu cytadeli i wiązał się z jej odbudową oraz powiększeniem grodu o kilka ufortyfikowanych podgrodzi. Miało to miejsce w przeciągu VIII wieku. W takim kształcie Dundurn funkcjonowało do około końca IX stulecia, gdyż jeszcze w 889 roku na terenie grodu umrzeć miał król Girg, syn Dungala. Utrata znaczenia grodu związana była zapewne z połączeniem królestwa szkockiego i piktyjskiego, a do opuszczenia Dundurn doszło gdzieś na przełomie X i XI wieku.
Architektura
Dundurn wzniesiono na wyniosłym, skalistym wzgórzu usytuowanym w południowej części doliny rzeki Earn i blokującym drogę do żyznych ziem uprawnych na wschodzie. Po stronie wschodniej u stóp wzgórza przepływał mniejszy potok Allt Ghoinean, wpadający do Earn na północnym – wschodzie. W najwyższej części wzgórze uformowane było w owalną skałę, otoczoną niższymi tarasami chronionymi stromymi stokami.
Jedyna droga dojazdu prowadzić mogła od strony północno – zachodniej, gdyż od południa i wschodu urwiska były zbyt nieprzystępne, a wspinanie się od strony północnej także mogło okazać się zbyt uciążliwe. Zewnętrzną linię obrony stanowiła kurtyna muru pierwszego z trzech północnych podgrodzi. Miejsce to dodatkowo flankowane było z górnych tarasów. Dalej droga podążała zgodnie z ruchem wskazówek zegara dokoła i pod pod górę wzgórza, przekraczając dwa kolejne obwarowane dziedzińce, przy czym każdy z nich flankowany był przez wyższe partie wzniesienia.
Górna, najważniejsza cześć grodu miała w planie kształt zbliżony do trójkąta o długości boków wynoszącej około 85-100 metrów. Jej północna część górowała nad najniższymi podgrodziami, zaś zachodnia nad najbliższym podejściem do cytadeli. Trzeci, południowo – wschodni bok zabezpieczony był murem obronnym, poprowadzonym wzdłuż krawędzi skarpy. Wewnątrz obwarowań najpewniej znajdowały się zabudowania mieszkalne, usytuowana była też w północno – zachodnim narożniku studnia. Pośrodku na skalnym, owalnym w planie wierzchołku o wymiarach 40 x 20 metrów znajdować musiał się najważniejszy budynek plemiennej elity (wymiary spłaszczenia szczytu nadającego się pod zabudowę wynosiły około 25 x 18 metrów). Trójkątna część Dundurn była najstarszym miejscem grodu z fortyfikacjami początkowo składającymi się jedynie z drewnianych obwarowań, później zastąpionych kamiennymi murami z drewnianym rusztem.
Stan obecny
Dundurn dzisiaj to przede wszystkim majestatyczne wzgórze usytuowane w odludnej części Szkocji, blisko parku narodowego Loch Lamond. Co prawda dawne obwarowania to obecnie w najlepszych przypadkach zwałowiska kamieni i ślady po przekopach, jednak wygląd dawnego grodu pozwala wyobrazić sobie nie zmienione od czasów średniowiecza ukształtowanie terenu. Wstęp na teren wzgórza jest wolny.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Coventry M., The castles of Scotland, Prestonpans 2015.
Konstam A., Strongholds of the Picts, Oxford 2010.
Strona internetowa canmore.org.uk, Dundurn.