Historia
Broch Dun Troddan wzniesiony został w epoce żelaza, około II-I wieku p.n.e. Była to budowla mieszkalno – obronna, budowana w relatywnie szybkim czasie w celu ochrony dobytku i życia członków klanu lub małego plemienia oraz z obawy przed uprowadzeniem i popadnięciem w niewolę. Wzniosła go miejscowa celtycka ludność tworząca społeczność żyjącą głównie z wypasu bydła i owiec, mniejszych upraw rolniczych, rybołówstwa i polowań na dzikie zwierzęta. Jako, iż bydło stanowiło wówczas wyznacznik bogactwa, próba jego ochrony przed ciągłymi najazdami rabunkowymi mogła być jednym z impulsów do budowy charakterystycznych wież mieszkalnych. Zapewniały one względnie dobre warunki obronne przed nagłymi atakami mniejszych grup napastników, nie były jednak przystosowane do odpierania długotrwałych oblężeń (rzadko kiedy zaopatrzone były w źródła wody).
Architektura
Broch wzniesiony został na skalnym spłaszczeniu terenu, usytuowanym na stoku wzgórza opadającego na południu ku dolinie rzeki Abhainn a’Ghlaine Bhig. Zbudowano go podobnie jak wszystkie inne tego typu wieże z nieobrobionego polnego kamienia układanego równymi rzędami i nie spajanego zaprawą. Otrzymał w planie kształt zbliżony do okręgu o średnicy 17,7 metra, przy murach grubych u podstawy od 4 do 4,5 metra i pierwotnej wysokości około 11-13 metrów.
Wejście do wieży było jedynym otworem przeprutym w murze obwodowym. Znajdowało się ono na poziomie przyziemia po stronie południowo – zachodniej i prowadziło do długiego na około 4 metry korytarza, poszerzającego się po przebyciu około 1/3 długości (z 0,83 metra do około 1,5 metra szerokości). Z powodu stoków wzgórza korytarz wejściowy w miarę posuwania się do wnętrza piął się lekko do góry, a prawdopodobnie dla wygody stojących przed wejściem, umieszczono małą kamienną platformę czy też próg. Korytarz mógł być zamykany drewnianymi drzwiami, które blokowano ryglem osadzanym w otworach w murze. Dodatkowo po jego lewej stronie, także w grubości muru obwodowego, znajdowała się charakterystyczna dla brochów komora straży. W Dun Troddan była ona wydłużona, o szerokości 1,5 metra i długości 5,4 metra, a także przykryta formą prymitywnego sklepienia z zachodzących na siebie płaskich kamieni.
Główna komora wieży posiadała wewnętrzną średnicę o długości 8,4 metra. Pierwotnie była ona dzielona drewnianymi przepierzeniami lub parawanami na mniejsze pomieszczenia i wypełniona drewnianymi słupami podtrzymującymi konstrukcje górnych kondygnacji (odnaleziono po nich wgłębienia w podłożu o dość znacznej wielkości około 30×35 cm). Znajdowało się w niej również centralnie umieszczone palenisko. Po stronie północno – zachodniej szerokie na 0,9 metra przejście prowadziło do umieszczonego w grubości muru korytarza, rozdzielającego się na wąską komorę po lewej oraz galerię ze schodami po prawej. Ta druga prowadziła na wyższe piętro. Na poziomie pierwszego piętra, czyli na wysokości 2,4 metra, galeria miała 5,7 metra długości, po czym zaczynały się kolejne, niezachowane już schody prowadzące na wyższe kondygnacje (w Dun Troddan prawdopodobnie było ich łącznie pięć). Galerie wewnątrz murów zapewniały dodatkową przestrzeń magazynową i komunikację z hipotetycznym chodnikiem wartowniczo – obronnym na szczycie (jego funkcjonowanie jest prawdopodobne z powodu braku otworów w murach). Doświetlenie i wentylacja galerii możliwa była od strony wnętrza poprzez serie umieszczonych jeden nad drugim otworów, porozdzielanych płaskimi kamieniami. W miarę posuwania się w górę galerie (a także otwory) były coraz węższe i mniejsze na skutek pochylenia zewnętrznych elewacji wieży ku wnętrzu (co nadawało specyficzny kształt brochom, ze zwężeniem w górnej partii na kształt szyjki butelki).
Stan obecny
Dun Troddan należy dziś do jednych z najlepiej zachowanych wież mieszkalnych typu broch (także oddalony o pół kilometra Dun Telve, Dun Carloway, a zwłaszcza broch Mousa). Jego mur w najwyższym miejscu po stronie północno – wschodniej dochodzi obecnie do nieco ponad 7 metrów wysokości. Wstęp na teren zabytku jest wolny.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Armit I., Towers in the North: The Brochs of Scotland, Stroud 2002.
Coventry M., The castles of Scotland, Prestonpans 2015.
Ritchie J., Brochs of Scotland, Aylesbury 1988.
Strona internetowa canmore.org.uk, Dun Troddan.