Drumcoltran – wieża mieszkalna

Historia

   W połowie XVI wieku ziemie Drumcoltran  przejął sir John Maxwell, drugi syn czwartego lorda Maxwell, na skutek małżeństwa z Agnes, najstarszą córką lorda Herries z Terregles. Wieża mieszkalna wzniesiona została około 1570 roku, prawdopodobnie przez Edwarda Maxwella, który usytuował ją w pobliżu ważnego szlaku pomiędzy Dumfries i Dalbeattie.
   W drugiej połowie XVII wieku Drumcoltran przeszło na własność Irvingów, którzy dzierżyli okoliczne dobra do drugiej połowy XVIII stulecia. W ich czasach doszło do przebudowy wieży i wzniesienia okolicznych budynków. Ślub Agnes Irving z kapitanem Johnem Maxwellem z Cardoness sprawił, iż wieża ponownie stała się własnością rodu Maxwell, choć już w 1799 roku przejął ją nowy nabywca, John Hynd. Kolejni właściciele zmieniali się dość często, aż na początku XX wieku budowla została opuszczona.

Architektura

   Wieża otrzymała w planie kształt litery L, składający się z głównego prostokątnego bloku o wymiarach 10,4 x 8,2 metra i mniejszego skrzydła po stronie północno – zachodniej mieszącego klatkę schodową (4,6 x 2,5 metra), które mogło być dostawione na nieco późniejszym etapie, przypuszczalnie jeszcze w XVI wieku. Mury budowli otrzymały około 1,5 metra grubości na poziomie przyziemia i wysokość do kalenicy dachu 15,2 metra.
   Narożniki głównego bloku wieży zostały nietypowo lekko ścięte, natomiast nie wzmacniano ich większymi kamiennymi blokami (tak jak reszta wieży zostały wzniesione z kamienia polnego, opracowanego jedynie od strony lica). Wejście do środka umieszczono tradycyjnie dla wież dwuskrzydłowych, w kącie utworzonym przez obie części, by umożliwić ostrzał z bocznych otworów strzeleckich oraz zmniejszyć przeciągi.  Pierwotnie zamykały je drewniane drzwi i żelazna krata. Górną częścią wieży poprowadzono po obrzeżach chodnik obronny o szerokości 0,8 metra, ukryty za wysokim przedpiersiem osadzonym na rzędzie wsporników. Komunikację pionową zapewniała spiralna klatka schodowa w mniejszym skrzydle, która najpewniej zastąpiła starszą i węższą klatkę schodową w grubości muru narożnika północno – zachodniego (wskazywałyby na to komory w grubości murów i układ okien tej części wieży).
   Wewnątrz wieży całe przyziemie wypełniono sklepioną spiżarnią, natomiast na każdym z dwóch pięter umieszczono wewnątrz murów obwodowych po jednym pomieszczeniu o wymiarach 7,3 x 5,2 metra, każdym przykrytym drewnianym stropem, przy czym drugie piętro zapewne pierwotnie dzielone było lżejszą ścianką działową na dwie izby (znajdowały się tam bowiem dwa naprzeciwległe kominki). Przyziemie wieży pełniło funkcję spiżarni i składu, później przekształconego na kuchnię z okazałym kominkiem – paleniskiem. Pierwsze piętro wieży zwyczajowo służyło jako aula (hall), pokój dzienny o reprezentacyjnym charakterze, zaś drugie piętro mogło mieścić komnatę mieszkalną o bardziej prywatnym przeznaczeniu (np. sypialnia). Dodatkową małą izbę umieszczono na samej górze skrzydła północno – zachodniego, z przejściem na chodnik obronny umieszczonym w wykuszowo nadwieszonej w kącie obłej wieżyczce. Izba ta zapewne służyła strażnikom czuwającym nad bezpieczeństwem wieży i patrolującym dookolną galerię obronną. Funkcję mieszkalną pełniło również ogrzewane pomieszczenie na poddaszu, otoczone przez chodnik straży. Oryginalne elementy wyposażenia wieży składały się z kominka ogrzewającego aulę, dwóch naprzeciwległych kominków, półek ściennych i latryny na drugim piętrze, kominka w stróżówce bocznego skrzydła, kominka w izbie na poddaszu oraz odpływu ściekowego w najniższej kondygnacji.

Stan obecny

   Wieża zachowała się do czasów współczesnych, choć przeszła liczne przekształcenia, najbardziej rzucające się w oczy od zewnątrz wyglądem większości dużych prostokątnych otworów okiennych. Duże zmiany przeprowadzono również w wystroju i układzie pierwszego piętra, a przyziemie podzielono ścianką działową na dwie komory. Obecnie zabytek znajduje się pod opieką organizacji Historic Scotland, która udostępnia go dla zwiedzających.

pokaż zabytek na mapie

powrót do indeksu alfabetycznego

bibliografia:
Coventry M., The castles of Scotland, Prestonpans 2015.

Lindsay M., The castles of Scotland, London 1995.
MacGibbon D., Ross T., The castellated and domestic architecture of Scotland from the twelfth to the eighteenth century, t. 2, Edinburgh 1887.
The Royal Commission on the Ancient and Historical Monuments and Constructions of Scotland. Fifth report and inventory of monuments and constructions in Galloway (Volume II), county of the Stewartry of Kirkcudbright, Edinburgh 1914.
Tranter N., The fortified house in Scotland, volume III, south-west Scotland, Edinburgh-London 1965.