Historia
Od XII wieku dobra Dalkeith należały do możnego rodu Grahamów, natomiast w XIV stuleciu drogą małżeństwa przeszły na własność klanu Douglasów, którzy od 1457 roku stali się earlami Morton. Prawdopodobnie pierwsze drewniano ziemne obwarowania, być może o formie gródka typu motte and bailey wznieśli już Grahamowie. Budowę murowanego zamku wiąże się jednak z Douglasami i okresem wzrostu ich pozycji po uzyskaniu w drugiej połowie XV wieku earlostwa. Wznieśli oni wówczas donżon, czy też wieżę mieszkalną otoczoną obwodem kamiennych murów obronnych.
W latach 70-tych XVI wieku zamek został przebudowany z inicjatywy Jamesa Douglasa, czwartego earla Morton w renesansową rezydencję, zwaną popularnie „jaskinią lwa” ze względu na reputację ówczesnego właściciela. Być może przebudowa ta miała związek ze zniszczeniami spowodowanymi przez angielskie wojska w trakcie walk z 1547 roku.
W 1642 roku Dalkeith sprzedane zostało earlom Buccleuch, a od 1654 do 1659 było siedzibą generała Moncka. Na początku XVIII wieku, gdy do Szkocji powróciła z Anglii księżna Anna, z jej inicjatywy zamek całkowicie przebudowano w klasycystyczny pałac, częściowo niszcząc stare zabudowania, a częściowo włączając dawne mury w nową rezydencję.
Architektura
Średniowieczny zamek usytuowany był na grzbiecie wzgórza, w łagodnym zakolu rzeki North Esk opływającej wzniesienie od strony zachodniej. Po przeciwnej, wschodniej stronie w nieco dalszej odległości ochronę zapewniała rzeka South Esk, łącząca się z nurtem poprzedniej rzeki około 1,5 km na północny – wschód od zamku.
Dalkeith składało się z czworobocznego w planie obwodu murów obronnych, w obręb których wjazd wiódł od strony północnej. Tam znajdował się czworoboczny, lekko wysunięty przed lico muru budynek bramny, zaopatrzony w most zwodzony przerzucany ponad suchą fosą. Kurtyny murów osadzone były na wydatnym, wysuniętym w stronę przekopu cokole i zwieńczone przedpiersiem z krenelażem, zapewne chroniącym chodnik straży.
Pośrodku dziedzińca główną budowlą była wieża mieszkalna wzniesiona na planie litery L oraz dostawiony do niej mniejszy i niższy prostokątny budynek. Ponadto w obrębie dziedzińca znajdować się musiał szereg zabudowań gospodarczych i pomocniczych koniecznych dla codziennego funkcjonowania zamku (piekarnia, stajnia, browar, spichrze, domy służby itp.)
Stan obecny
Zamek został gruntownie przebudowany na klasycystyczny pałac przez co z zewnątrz całkowicie zatracił pierwotne cechy stylistyczne. Fragmenty murów oryginalnych budowli są ukryte jedynie pod późniejszymi elewacjami, przykładowo wieża mieszkalna wtopiona została w południowe skrzydło pałacu. Na jego piętrze przetrwały między innymi dwa XV-wieczne okna wieży, obecnie zamurowane, a w piwnicy po stronie północnej fragment dawnej kurtyny muru obronnego z cokołem. Obecnie zabytek jest własnością uniwersytetu Wisconsin, a przez to jego wnętrza nie są udostępniane dla zwiedzających.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
MacGibbon D., Ross T., The castellated and domestic architecture of Scotland from the twelfth to the eighteenth century, t. 4, Edinburgh 1892.
The Royal Commission on the Ancient and Historical Monuments and Constructions of Scotland. Tenth report with inventory of monuments and constructions in the counties of Midlothian and West Lothian, Edinburgh 1929.