Historia
Grobowiec zwany dziś Cuween Hill wzniesiono około 2500 roku p.n.e. jako miejsce pochówku dla grupy neolitycznych rolników, prawdopodobnie zamieszkujących w niedalekiej od niego odległości. Wewnątrz znaleziono pozostałości co najmniej ośmiu ciał, a także wiele kości zwierzęcych. Części z nich zapewne związana była z darami pogrzebowymi lub przeprowadzanymi ceremoniami, lecz na podłodze głównej komory grobowej odnaleziono 24 czaszki małych psów, interpretowane jako zwierzęcy symbol, totem miejscowego plemienia. Nie ma pewności jak Cuween Hill był użytkowany, być może co jakiś czas część ciał wynoszono pozostawiając najpóźniejsze lub najważniejsze, na co wskazywałaby mała ilość odkrytych kości ludzkich. Po bliżej nieznanym okresie użytkowania grobowiec został starannie zamknięty i zablokowany, choć przypuszcza się, iż mógł nadal służyć jako miejsce odbywających się tuż obok ceremonii i obrzędów.
Architektura
Grobowiec miał formę ziemnego kopca na planie koła o średnicy 16 metrów i wysokości około 2,5 metra. Do wnętrza od strony południowo – wschodniej prowadził długi na 5,5 metra i szeroki na 0,7 metra korytarz, wysoki jedynie na 0,8 metra w miejscu nadproża wejściowego, co wymuszało przemieszczanie się w pozycji mocno schylonej lub na czworaka. Przykryty zachodzącymi na siebie kamiennymi płytami, opadał on w dół ku środkowej części grobowca.
Korytarz prowadził do centralnie umieszczonej głównej komory o wymiarach 3 x 1,5 metra i pierwotnej wysokości około 2,3 metra. Wzniesiono ją ze starannie ułożonych kamieni, kładzionych bez użycia zaprawy w regularne warstwy. Nieco powyżej metra ściany komory zaczynały się zwężać, dzięki czemu przestrzeń do przykrycia kamieniem stropowym była dużo mniejsza. Podłoże komory stanowiła lita, wygładzona skała.
Z głównej komory krótkie i niskie przejścia o wysokości od 0,5 do 0,7 metra, posiadające szerokość około 0,5-0,6 metra, wiodły do czterech dalszych pomieszczeń oraz do piątego, połączonego z komorą zachodnią. Wszystkie one wzniesione zostały w podobnej konstrukcji co komora centralna, ale większość z nich umieszczona była wyżej niż skalne podłoże głównej komory (w pomieszczeniu wschodnim różnica wynosiła 1,7 metra, a w północnym i zachodnim nawet 3,3 – 3,5 metra). Na równym poziomie znajdowało się pomieszczenie południowe.
Stan obecny
Cuween Hill zachował się do czasów współczesnych w bardzo dobrym stanie, co więcej do czasu odkrycia w XIX wieku jego wnętrze było nienaruszone. Obecnie znajduje się pod opieką agendy Historic Scotland i jest udostępniony dla zwiedzających, którym nie przeszkadza przebywanie w bardzo niskich i ciasnych korytarzach.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Castleden R., Neolithic Britain: New Stone Age sites of England, Scotland and Wales, London 1992.
The Royal Commission on the Ancient Monuments of Scotland. Twelfth report with an inventory of the ancient monuments of Orkney & Shetland, volume II, inventory of Orkney, Edinburgh 1946.