Historia
W 1415 roku przeor St Andrew ufundował w Cupar nowy kościół, usytuowany w pewnym oddaleniu od starszej świątyni. Późnogotycka budowla przetrwała burzliwy okres szkockiej reformacji oraz XVI-wiecznych wojen. W 1620 roku przebudowano zwieńczenie jej wieży, kiedy to zainstalowano nową iglicę i balustradę. W 1785 roku kościół miał się już znajdować w bardzo złym stanie. Podjęto wówczas decyzję o jego zburzeniu, za wyjątkiem wieży, by uwolnić miejsce pod budowę nowej świątyni.
Architektura
Średniowieczny kościół był budowlą trójnawową, wzniesioną na planie prostokąta o długości 40,5 metra i szerokości 16,4 metra. W jego północno – zachodnim narożniku znajdowała się czworoboczna wieża, usytuowana na przedłużeniu nawy północnej, ale nie wystająca poza lica ścian obwodowych kościoła. W planie otrzymała ona wymiary 5,5 x 6,7 metra, przy ścianach grubości 1,1 metra, sięgających 21 metrów wysokości do poziomu wsporników podtrzymujących niegdyś przedpiersie.
Najwyższą kondygnację wieży, oświetlaną zdwojonymi, wąskimi oknami o profilowanych ościeżach, oddzielono gzymsem kordonowym. Niższe piętro oświetlały już pojedyncze okna o większym rozglifieniu od strony zewnętrznej i pozbawione profilowania. Komunikację pomiędzy dwoma najniższymi, podsklepionymi kondygnacjami wieży zapewniała spiralna klatka schodowa, umieszczona w grubości muru narożnika północno – zachodniego, natomiast na piętro z dzwonami wchodziło się za pomocą drabiny.
Wewnątrz przyziemie wieży pierwotnie stanowiło część korpusu, z którym połączone było dwoma arkadami, opartymi ma sześciobocznym filarze. Pozostałe filary międzynawowe były już dla odmiany cylindryczne w przekroju. Arkadom międzynawowym nadano formę uskokowych, sfazowanych na krawędziach ostrołuków.
Stan obecny
Do dnia dzisiejszego zachowała się XV-wieczna wieża, część ściany zachodniej korpusu nawowego oraz trzy arkady międzynawowe, obecnie zamurowane z powodu utworzenia zakrystii na miejscu dawnej nawy północnej. Górna część wieży została nieco przekształcona w okresie nowożytnym, kiedy to na miejscu przedpiersia utworzono balustradę oraz utworzono renesansową iglicę.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
MacGibbon D., Ross T., The ecclesiastical architecture of Scotland from the earliest Christian times to the seventeenth century, t. 3, Edinburgh 1897.
Salter M., The old parish churches of Scotland, Malvern 1994.
The Royal Commission on the Ancient and Historical Monuments and Constructions of Scotland. Eleventh report with inventory of monuments and constructions in the counties of Fife, Kinross, and Clackmannan, Edinburgh 1933.