Historia
W pierwszej połowie XIII wieku, czyli w okresie kiedy prawdopodobnie powstały pierwsze murowane elementy zamku Craigie, okoliczne ziemie należały do rodu Lindsay. W 1371 roku, na drodze koligacji małżeńskich z Wallacami z Riccarton, zamek przeszedł na własność nowej gałęzi rodu piszącego się już z Craigie. W XV wieku dokonali oni jego rozbudowy, widocznej zwłaszcza w powiększeniu i zasklepieniu budynku auli. Sądząc po zachowanych reliktach bramy wjazdowej i niektórych otworach strzeleckich kolejne modyfikacje musiały mieć miejsce w XVI stuleciu. Już jednak około 1588 roku właściciele Craigie przenieśli się do wygodniejszej rezydencji w Newton w Ayr, a porzucony zamek popadł w ruinę.
Architektura
Zamek usytuowano na niewysokim wzniesieniu otoczonym szeroką na około 10-14 metrów fosą i ziemnym wałem. Jego centralną pozycję zajmował budynek auli (hall), dzielący wraz z dobudówką otoczoną murami przestrzeń na dwa dziedzińce: jeden po stronie wschodniej, drugi po zachodniej. Przy tym pierwszym stały bliżej nie rozpoznane zabudowania mieszkalno – gospodarcze. Brama wjazdowa prawdopodobnie znajdowała się po stronie północno – zachodniej, gdzie utworzono rodzaj szyi bramnej przy zachodniej kurtynie, poprzedzonej cylindryczną wieżą lub rodzajem barbakanu. Wjazd odbywał się za pomocą zwodzonego mostu po którym zachowała się podpora.
Budynek auli założono na planie prostokąta. Wraz z przedłużającą go na południu dobudówką miał on wymiary 30 x 11 metrów i mury grube na około 1,7 metra. W XV wieku jego ściany podwyższono, zamurowując wieńczący go wcześniej krenelaż i obronną galerią. W powiększonej budowli znalazła się wówczas właściwa aula na poziomie przyziemia i kolejna sala na górnym piętrze. Sama aula była komnatą o wymiarach 14×6,4 metra podzieloną na trzy przęsła ze sklepieniami żebrowymi spływającymi na rzeźbione wsporniki. Od wschodu i zachodu oświetlały ją po trzy wysoko przeprute i głęboko rozglifione do wnętrza okna, a ogrzewanie zapewniał południowo – wschodni kominek. Prześwity okien były niewielkie, dużo większe natomiast były wewnętrzne nisze okienne, zwieńczone o góry półkolistymi arkadami opartymi na dwóch bocznych wałkach i zaopatrzone w charakterystyczne schodkowe parapety. W północnej części budynku w grubości muru utworzono sklepioną kolebkowo komorę o wymiarach jedynie 3,3 x 2,4 metra, dostępną jedynie za pomocą przyległej cylindrycznej klatki schodowej. Prawdopodobnie raczej pełniła ona rolę spiżarni, niż więziennego lochu. Po przeciwnej stronie aula była przedłużona ku południowi, gdzie na poziomie przyziemia znajdowało się sklepione kolebkowo pomieszczenie. Pierwsze piętro budynku mieściło podłużną komnatę o podobnych wymiarach co aula. Oświetlały ją okna z kamiennymi siedziskami po bokach, a ogrzewał kominek w ścianie północnej.
Stan obecny
Do dnia dzisiejszego przetrwała północna i południowa ściana budynku auli w której dostrzec można rozglifione okna i pozostałości po sklepieniach, między innymi w postaci rzeźbionych, choć mocno podniszczonych wsporników. Pozostałe zabudowania i obwarowania zamku znajdują się w jeszcze gorszym stanie zachowania. Wstęp na teren zamku jest wolny.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Coventry M., The castles of Scotland, Prestonpans 2015.
Lindsay M., The castles of Scotland, London 1995.
MacGibbon D., Ross T., The castellated and domestic architecture of Scotland from the twelfth to the eighteenth century, t. 3, Edinburgh 1889.
Tabraham C., Scotland’s Castles, London 2005.