Historia
Zezwolenie na budowę wieży Coxton otrzymał w 1572 roku Alexander Innes, jednak wzniesiona przez niego budowla została zniszczona już w 1584 roku. Nowa wieża lub gruntownie odnowiona starsza konstrukcja funkcjonować musiała już w latach 90-tych XVI wieku, gdyż pojawiła się na mapie kartografa Timothego Ponta. Kolejne naprawy wykonywano po następnych zniszczeniach w 1635 i 1644 roku (ta druga data uwieczniona została na kartuszu ponad głównym wejściem do wieży). Potomkowie Alexandra Innesa zamieszkiwali w Coxton do 1714 roku, kiedy to wieżę nabył William Duff z Dipple. Jego dziedzice, earlowie i diukowie Fife byli właścicielami Coxton aż do 1910 roku, choć już w drugiej połowie XIX wieku wieża nie była na stałe zamieszkiwana.
Architektura
Wieżę wzniesiono na bardzo łagodnym stoku wzgórza, tak więc naturalne ukształtowanie terenu nie pełniło w Coxton zbyt dużego znaczenia. Obronność budowli oparta była jedynie na otworach strzeleckich przeprutych na poziomie przyziemia oraz na dwóch cylindrycznych bartyzanach i czworobocznym wykuszu z machikułami w narożach górnej partii wieży. Również w celach obronnych pierwotne wejście umieszczono na poziomie pierwszego piętra, około 2,7 metra powyżej gruntu. Prowadziła do niego drabina lub zewnętrzne drewniane schody które można było łatwo usunąć w razie zagrożenia. Samo wejście zamykane był na żelazną kratę, żelazne pręty wstawione też zostały w otwory okienne. Wszystkie te elementy nie miały na celu wytrzymania regularnego oblężenia, co byłoby niemożliwe, lecz mogły skutecznie ochronić mieszkańców Coxton przed bandami rozbójników, maruderów i mniejszymi podjazdami wojska.
Wieżę wzniesiono na planie kwadratu o boku długości zaledwie 7 metrów i murach grubych na około 1,4 metra. Jej wnętrze podzielono na cztery kondygnacje, przy czym, co wyjątkowe, każda przykryta została sklepieniem kolebkowym, dzięki czemu wieża w dużym stopniu odporna była na próby podpalenia, jak i przypadkowe pożary. Sklepienia układano pod kątami prostymi, naprzemiennie w stosunku do siebie na każdej kondygnacji. Sklepienia trzech dolnych kondygnacji założono dość nisko i otrzymały one formy półkoliste, natomiast sklepienie najwyższej kondygnacji otrzymało kształt ostrołukowy, założony dużo wyżej, tak, iż oparł się na nim dwuspadowy dach wieży, skonstruowany co ciekawe z kamiennych płyt, co w połączeniu z brakiem drewnianych stropów dawało bardzo dużą odpornością na ogień.
Na każdej kondygnacji umieszczone zostało tylko jedno pomieszczenie. To w przyziemiu pełniło jedynie funkcję gospodarczą oraz obronną, z trzema otworami strzeleckimi (po jednym pośrodku ściany wschodniej, zachodniej i północnej) oraz z osobnym wejściem po stronie południowej. Na pierwszym piętrze najpewniej mieściła się aula (hall) w której skupiało się codzienne życie mieszkańców, natomiast na drugim drugim i trzecim piętrze prywatne komnaty mieszkalne. Wszystkie pomieszczenia powyżej parteru oświetlane były już większymi oknami o prostokątnym wykroju, osadzonymi w głębokich niszach. Wszystkie też skomunikowano za pomocą klatki schodowej osadzonej w grubości północno – wschodniego muru, natomiast nie było połączenia parteru i piętra, o ile nie funkcjonował jakiś właz w sklepieniu. Za ogrzewanie odpowiadały nieduże kominki, zaś za sanitariat latryny umieszczone w komorach w murze. W murach umieszczono również kilka ściennych półek.
Stan obecny
Wieża Coxton zachowała się do dnia dzisiejszego w bardzo dobrym stanie. Jest ona doskonałym przykładem na stosowanie późnośredniowiecznych tradycji budowlanych i średniowiecznych metod obrony, nawet jeszcze w ostatnich latach XVI wieku. Obecnie znajduje się w rękach prywatnych, lecz po uprzednim umówieniu możliwe jest jej zwiedzanie, łącznie z wnętrzami.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Coventry M., The castles of Scotland, Prestonpans 2015.
Lindsay M., The castles of Scotland, London 1995.
MacGibbon D., Ross T., The castellated and domestic architecture of Scotland from the twelfth to the eighteenth century, t. 2, Edinburgh 1887.
Salter M., The castles of Grampian and Angus, Malvern 1995.
Tranter N., The fortified house in Scotland, volume V, north and west Scotland, Edinburgh 1986.