Historia
W początkach XIV wieku miejscowe ziemie były własnością klanu Comyn (Cumming), spośród którego wywodził się John Comyn, lord Badenoch, zamordowany w 1306 roku przez króla Roberta I Bruce w Dumfries. Po tym wydarzeniu władca skonfiskował dobra Comynom, a od XV stulecia ich właścicielami był ród Drummond, którego przedstawiciele wybudowali wieżę mieszkalną, być może na miejscu wcześniejszej, drewniano – ziemnej warowni. W 1467 roku wieża Cluggy określana już była stara (“antiquum fortalicium”).
Pod koniec lat 80-tych XV wieku pomiędzy Drummondami a klanem Murray wybuchł spór, zapoczątkowany utratą przez Williama Murray z Tullibardine zarządu nad Strathearn, który sprawował przez ponad pięćdziesiąt lat. Pomimo małżeńskich więzi łączących oba klany, Drummondowie wyrugowali Murrayów i zaczęli czynić trudności Georgowi Murray, opatowi z klasztoru Inchaffray. Kiedy w opactwie zabrakło funduszy, Murray zaczął się starać, także brutalnymi metodami, by objąć dziesięciną ziemie Drummondów w Monzievaird. Ostatecznie konflikt doprowadził do zbrojnego starcia na wzgórzu pod Knock Mary w 1490 roku (lub w 1511 według innych źródeł). Początkowo Murrayowie mieli przewagę, lecz gdy na polu bitwy zjawiły się oddziały Campbellów z Dunstaffnage pod dowództwem Duncana Campbella, losy starcia odwróciły się (według alternatywnej wersji Drummondowie mieli spotkać oddział Campbellów już po bitwie). Niedobitki Murrayów uciekły do Monzievaird, gdzie około 20 ich ludzi ukryło się w kościele. Jeden z nich zabił strzałem z łuku członka oddziału Drummonda, lecz pogoń podłożyła ogień pod świątynię i spaliła żywcem wszystkich poza jednym z ukrywających się tam Murrayów. Z czasem miejscowa tradycja podniosła liczbę ofiar masakry do ponad 120, a sprawa doszła nawet na dwór Jakuba IV. Po osądzeniu zarówno William Drummond jak i Duncan Campbell zostali powieszeni u podnóża zamku Stirling. Spór majątkowy zakończył się ostatecznie w 1542 roku przyznaniem między innymi Cluggy Williamowi Murray z Tullibardine.
Cluggy zamieszkiwane było nieprzerwanie przez cały XVI i XVII wiek, pomimo szerzącej się tu epidemii około 1645 roku. Niedługo później w połowie XVII stulecia, kiedy to właścicielem wieży był sir William Murray, baronet Ochtertyre, Cluggy okupowane było przez angielskie oddziały Cromwella. Po ich wycofaniu wieżę wciąż wykorzystywano, aż do 1784 roku, kiedy to Murrayowie wybudowali nowszą siedzibę w Ochtertyre, a starą wieżę porzucili.
Architektura
Wieżę wzniesiono na niewysokim pagórku usytuowanym na półwyspie wcinającym się w wody jeziora Loch Monzievard. Lokalizacja ta zapewniała zwiększone bezpieczeństwo z trzech stron, a zarazem jedyną lądową drogę dojazdową od strony północnej, choć pierwotnie Cluggy mogło być wyspą, całkowicie oddzieloną w sposób naturalny wodą od lądu lub za pomocą fosy.
Sama wieża była budowlą na planie prostokąta o wymiarach wnętrza 5,2 x 5,5 metra i murach grubych na około 1,5-1,8 metra (zewnętrzne wymiary 8,6 x 8,1 metra). Strzępia murów po stronie wschodniej sugerują, iż pierwotnie była nieco większa, prawdopodobnie o około 1,2 metra (co dawałoby około 9,3 metra długości). Po zniszczeniu oryginalnego muru wzniesiono nową, obecną ścianę, dużo jednak cieńszą od pierwotnej (otrzymała niecały metr grubości).
Wnętrze wieży podzielone zostało drewnianymi, płaskimi stropami na trzy kondygnacje z głównym otworem wejściowym ulokowanym na poziomie piętra, a więc dostępnym za pomocą zewnętrznych drewnianych schodów lub drabiny. Ich przeznaczenie było zapewne typowe dla tego rodzaju budowli, mianowicie przyziemie pełniło rolę gospodarczą, pierwsze piętro zajmowane było przez komnatę reprezentacyjną – aulę (hall), a na drugim piętrze mieściła się bardziej prywatna komnata mieszkalna. Ich oświetlenie zapewniały nieliczne i nieduże okna, zaś o higienę dbała latryna osadzona w narożniku północno – zachodnim auli.
Stan obecny
Wieża znajduje się dziś w stanie dobrze widocznej, lecz zaniedbanej ruiny, gęsto porośniętej roślinnością, niezabezpieczonej przed niszczeniem i nieprzystosowanej dla zwiedzających, choć prawdopodobnie dzięki temu bardziej urokliwej.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Coventry M., The castles of Scotland, Prestonpans 2015.
Roy M., Castle Cluggy, Ochtertyre, „Discovery Excav Scot”, vol. 2, 2001.
Strona internetowa castlesfortsbattles.co.uk, Cluggy Castle.
Strona internetowa wikipedia.org, Massacre of Monzievaird.