Historia
W początkach XIV wieku miejscowe ziemie były własnością klanu Comyn (Cumming), spośród którego wywodził się John Comyn, lord Badenoch, zamordowany w 1306 roku przez króla Roberta I Bruce w Dumfries. Po tym wydarzeniu władca skonfiskował dobra Comynom. Od XV stulecia ich właścicielami był ród Drummond, którego przedstawiciele wybudowali wieżę mieszkalną, być może na miejscu wcześniejszego, drewniano – ziemnego gródka. W 1467 roku wieża Cluggy określona już została w źródłach pisanych jako stara (“antiquum fortalicium”).
Pod koniec lat 80-tych XV wieku pomiędzy Drummondami a klanem Murray wybuchł spór, zapoczątkowany utratą przez Williama Murray z Tullibardine zarządu nad Strathearn, który sprawował przez ponad pięćdziesiąt lat. Pomimo małżeńskich więzi łączących oba klany, Drummondowie wyrugowali Murrayów i zaczęli czynić trudności Georgowi Murray, opatowi z klasztoru Inchaffray. Kiedy w opactwie zabrakło funduszy, Murray zaczął się starać, także brutalnymi metodami, by objąć dziesięciną ziemie Drummondów z Monzievaird. Ostatecznie konflikt doprowadził do zbrojnego starcia na wzgórzu pod Knock Mary w 1490 roku, zakończonego klęską Murrayów. Ich niedobitki uciekły do Monzievaird, gdzie około dwudziestu ludzi ukryło się w kościele. Pogoń podłożyła ogień pod świątynię i spaliła żywcem wszystkich poza jednym. Z czasem miejscowa tradycja znacznie podniosła liczbę ofiar masakry, a sprawa doszła nawet na dwór królewski Jakuba IV. Po osądzeniu William Drummond oraz jego sojusznik Duncan Campbell zostali powieszeni u podnóża zamku Stirling. Spór majątkowy zakończył się ostatecznie w 1542 roku, między innymi przyznaniem Cluggy Williamowi Murray z Tullibardine.
Cluggy zamieszkiwane było nieprzerwanie przez cały XVI i XVII wiek, pomimo szerzącej się w okolicy epidemii około 1645 roku. Niedługo później, w połowie XVII stulecia, kiedy to właścicielem wieży był sir William Murray, pierwszy baronet Ochtertyre, Cluggy okupowane było przez angielskie oddziały Cromwella. Po ich wycofaniu wieżę wciąż wykorzystywano, aż do 1784 roku, kiedy to Murrayowie wybudowali nowożytną siedzibę w Ochtertyre, a starą wieżę porzucili.
Architektura
Wieżę wzniesiono na niewysokim pagórku, usytuowanym na półwyspie wcinającym się w wody jeziora Loch Monzievard. Lokalizacja ta zapewniała zwiększone bezpieczeństwo z trzech stron, a zarazem jedyną lądową drogę dojazdową od strony północnej, choć pierwotnie Cluggy mogło być wyspą, całkowicie oddzieloną wodą od lądu, w sposób naturalny lub za pomocą fosy.
Wieża była niedużą budowlą na planie prostokąta o wymiarach wnętrza 5,2 x 5,5 metra i murach grubych na około 1,5-1,8 metra (zewnętrzne wymiary 8,6 x 8,1 metra). Strzępia murów po stronie wschodniej sugerowałby, iż pierwotnie była nieco większa, prawdopodobnie o około 1,2 metra (co dawałoby około 9,3 metra długości). Po zniszczeniu oryginalnego muru wzniesiono nową ścianę, dużo jednak cieńszą od pierwotnej (otrzymała niecały metr grubości).
Wnętrze wieży podzielone zostało drewnianymi, płaskimi stropami na trzy kondygnacje, z głównym otworem wejściowym ulokowanym na poziomie piętra, a więc dostępnym za pomocą zewnętrznych drewnianych schodów lub drabiny. Ich przeznaczenie było zapewne typowe dla tego rodzaju budowli, mianowicie przyziemie pełniło rolę gospodarczą, pierwsze piętro zajmowane było przez komnatę reprezentacyjną – aulę (hall), a na drugim piętrze mieściła się bardziej prywatna komnata mieszkalna. Ich oświetlenie zapewniały nieliczne i nieduże okna, zaś o higienę dbała latryna osadzona w narożniku północno – zachodnim auli.
Stan obecny
Wieża znajduje się dziś w stanie relatywnie dobrze zachowanej, lecz zaniedbanej ruiny, gęsto porośniętej roślinnością, niezabezpieczonej przed niszczeniem i nieprzystosowanej dla zwiedzających, choć prawdopodobnie dzięki temu bardziej urokliwej. Interesująca jest zwłaszcza jej wschodnia patria, gdzie nie zachowała się pierwotna skrajna część budowli, widoczne są natomiast strzępia, pozwalające dojrzeć wewnętrzną konstrukcję murów.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Coventry M., The castles of Scotland, Prestonpans 2015.
Grant A., Murder will Out: Kingship, Kinship and Killing in Medieval Scotland [w:] Kings, Lords and Men in Scotland and Britain, 1300-1625: Essays in Honour of Jenny Wormald, red. S.Boardman, Edinburgh 2014.
Roy M., Castle Cluggy, Ochtertyre, „Discovery Excav Scot”, vol. 2/2001.
Salter M., The castles of the heartland of Scotland, Malvern 1994.