Historia
Dobra Closeburn od początku XIII wieku znajdowały się w posiadaniu rodu Kirkpatrick. Między 1231 a 1232 rokiem królewski akt Aleksandra II potwierdził nadanie Closeburn dla Ivo de Kirkpatricka, którego jeden z potomków wzniósł wieżę mieszkalną na przełomie XIV i XV wieku. W 1685 roku król Karol I w podziękowaniu za wierność nagrodził Kirkpatricków tytułem baronetów. Niedługo później, w XVIII wieku, przenieśli się oni z wieży do wygodniejszej, nowożytnej rezydencji, lecz powrócić musieli do Closeburn w 1748 roku, z powodu pożaru swej nowej siedziby. W 1783 roku sprzedali wieżę Jamesowi Menteath. W późniejszym okresie wielokrotnie zmieniała ona właścicieli, lecz wciąż była zamieszkiwana, dzięki czemu przetrwała do czasów współczesnych.
Architektura
Wieżę zbudowano w dolinie Nith, na lekko wywyższonym terenie, pierwotnie sąsiadującym z wodami Loch of Closeburn. Tworzył on w okolicy wieży półwysep, prawdopodobnie odcięty od reszty terenu przez fosę, co czyniło w zasadzie z Closeburn wyspę. Budowla wzniesiona została na planie prostokąta o długości 13,7 metra i szerokości 10,4 metra oraz wysokości dochodzącej na poziomie przedpiersia do 15,2 metrów. Wieża otrzymała bardzo grube mury, o nieco ponad 3 metrowej szerokości na poziomie przyziemia, mieszczące wewnątrz trzy sklepione kolebkowo kondygnacje (parter, pierwsze piętro i poddasze) oraz dwa piętra przykryte drewnianymi stropami. W górnych partiach grubość murów spadała do około 1,8 – 2,1 metrów.
Wejście do wieży o szerokości 1,4 metra umieszczono w północnej części ściany zachodniej, na poziomie pierwszego piętra, było więc dostępne jedynie przez zewnętrzne, drewniane schody lub drabinę, które można było łatwo usunąć w razie zagrożenia. Zwieńczony półkoliście portal znajdował się na wysokości około 3 metrów i chroniony był żelazną kratą oraz drzwiami blokowanymi ryglem osadzanym w otworze w murze. Wiódł on do krótkiego korytarza przeprutego przez grubość muru, za którym po lewej stronie znajdowała się cylindryczna klatka schodowa. Pierwsze piętro podzielone zostało ścianką działową na dwie równej wielkości komnaty, jednak pierwotnie zapewne kondygnacja ta była jednoprzestrzenna i zajmowana przez aulę (hall) o wymiarach 9,1 x 5,5 metra. Jej oświetlenie zapewniały rozglifione do wewnątrz, nieduże okna: dwa po stronie południowej oraz po jednym z każdej pozostałej strony.
Nisko sklepione przyziemie wieży nie miało bezpośredniego połączenia z górnymi kondygnacjami. Najpewniej mieściło ono dwukomorową spiżarnię, dostępną wejściem utworzonym w murze zachodnim. Co wyjątkowe nie było doświetlone ani wentylowane ani jednym otworem. Drugie piętro, dostępne za pomocą wspomnianej cylindrycznej klatki schodowej umieszczonej w grubości muru wschodniego, zajmowała prywatna komnata mieszkalna. Jako, iż sklepienie najwyższej kondygnacji założono bardzo wysoko, na wysokości poddasza, przestrzeń pomiędzy aulą a sklepieniem podzielona była jeszcze drewnianymi stropami na dwie dodatkowe kondygnacje.
Stan obecny
Closeburn pomimo częściowych modernizacji jest dziś dobrym przykładem wieży mieszkalnej z przełomu XIV i XV wieku. Przekształceń nie uniknęła większość okien, poddasze, wnętrza, odtworzony został także wieńczący budowlę krenelaż. Obecnie wieża znajduje się w rękach prywatnych, dzięki czemu jest jedną z najstarszych wciąż zamieszkiwanych budowli. Z tego powodu zwiedzanie jej wnętrz jest niemożliwe, o ile nie wynajmie się pokoju gościnnego – w wieży funkcjonuje bowiem niewielki hotel.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Coventry M., The castles of Scotland, Prestonpans 2015.
Lindsay M., The castles of Scotland, London 1995.
MacGibbon D., Ross T., The castellated and domestic architecture of Scotland from the twelfth to the eighteenth century, t. 3, Edinburgh 1889.
The Royal Commission on the Ancient and Historical Monuments and Constructions of Scotland. Seventh report with inventory of monuments and constructions in the county of Dumfries, Edinburgh 1920.
Tranter N., The fortified house in Scotland, volume III, south-west Scotland, Edinburgh-London 1965.