Carnbane – wieża mieszkalna

Historia

   Carnbane zbudowane zostało około 1564 roku przez Czerwonego Duncana zwanego Gościnnym (Hospitable), członka możnego klanu Campbellów. Jak twierdzi tradycja przydomek otrzymać miał między innymi dzięki ugoszczeniu pod koniec XVI wieku irlandzkiego barda, na którego cześć wydać miał w Carnbane ucztę. Podobno zaserwowano na niej byka, sześć wykastrowanych baranów i całego jelenia. Co więcej według legendy przed odejściem barda, widząc jego zniszczone odzienie, Duncan podarować mu miał swoje szaty, przez co pozostał całkiem nagi. Gdy zobaczyła go żona, wykrzyknęła, że wygląda jak „duża biała gęś”, od czego wywodzić się miała nazwa wieży „Carn Ban”, czy też „Carn Bane”, choć bardziej przekonywująca jest interpretacja o pochodzeniu nazwy od „białej góry”.
   Czerwony Duncan  zmarł w 1580 roku, a wkrótce potem Carnbane zniszczone zostało przez bliżej nieznanych ludzi z Lochaber, prawdopodobnie lokalnych rzezimieszków i złodziei. Następca Duncana, Colin Campbell, nie odbudował już wieży, gdyż postanowił wznieść dla siebie nową siedzibę w Meggernie.

Architektura

   Carnbane zbudowano na wysokim wzgórzu opadającym stromymi stokami po stronie południowej i zachodniej ku rzece Lyon. Od północy nad wieżą dominowały nagie szczyty gór Grampians, od których spłaszczony teren górnej części wzgórza Carnbane oddzielono przekopem. Z powodu takiego ukształtowania terenu jedyne dogodne podejście do wieży znajdowało się od strony wschodniej.
   Wieża była prostą i niewyszukaną budowlą mieszkalno – obronną, wzniesioną na planie prostokąta o wymiarach 15,2 x 7,5 metra i grubości murów około 1,5 metra z narożną, cylindryczną wieżyczką schodową po stronie południowo – zachodniej. Budowla posiadała co najmniej dwie kondygnacje: gospodarcze przyziemie i reprezentacyjno – mieszkalne pierwsze piętro, ogrzewane kominkiem i zaopatrzone w latrynę. Obronę poza ukształtowaniem terenu zapewniały dość licznie przeprute szczelinowe i cylindryczne otwory strzeleckie, często umieszczane bezpośrednio pod oknami.
   Przed wieżą od strony południowej uformowano niewielki dziedziniec otoczony kamiennym murem. Był on na tyle mały, iż zabudowa gospodarcza (stajnie, spichrze, izby służby itp.) usytuowane zostały dalej, po stronie północnej, na wspomnianym, chronionym przekopem spłaszczeniu terenu.

Stan obecny

   Wieża przetrwała do dnia dzisiejszego w stanie zaawansowanej ruiny z fragmentami murów dochodzącymi w najwyższych miejscach do 4,5 metra wysokości. W jeszcze gorszym stanie ledwo dostrzegalne są relikty muru dziedzińca i pozostałości po zabudowie gospodarczej. Wstęp na teren Carnbane jest wolny.

pokaż zabytek na mapie

powrót do indeksu alfabetycznego

bibliografia:
Coventry M., The castles of Scotland, Prestonpans 2015.
Millar H.B., Kirkhope J., Carnbane Castle, „Discovery Excav Scot”, 1965.

Strona internetowa scottishcastlesassociation.com, Carnbane Castle – By Stuart Morris of Balgonie.