Historia
Caisteal Grugaig zbudowany został u wybrzeży wschodniej części Loch Alsh, w epoce żelaza pomiędzy IX wiekiem p.n.e. a II stuleciem n.e. Jego budowniczymi byli zapewne przedstawiciele celtyckich plemion, którzy prowadzili farmerski tryb życia, zajmowali się hodowlą bydła, wypasem owiec i polowaniami na dzikie zwierzęta. Konflikty pomiędzy plemionami przejawiające się w ciągłych napadach, kradzieżach bydła i dobytku oraz uprowadzeniach w celu pozyskania niewolników, a także najazdy morskich piratów, doprowadziły z czasem do potrzeby budowy obwarowań zarówno o funkcji mieszkalnej, jak i obronnej oraz ostrzegawczej. Wszystkie te funkcje zapewniały wówczas brochy, charakterystyczne wieże mieszkalne, których znaczna wysokość dawała rozległy ogląd okolicy, natomiast obronność zwiększała kamienna konstrukcja (odporność na podpalenie) oraz przewaga wysokości nad atakującymi. O krótkotrwałym charakterze ówczesnych najazdów świadczy brak w większości brochów źródeł wody, nie wymagano więc od nich odporności na długie oblężenia.
Architektura
Caisteal Grugaig zbudowany został z układanych bez użycia zaprawy kamieni, na zboczu wzgórza opadającego na północy ku połączeniu wód Loch Alsh, Loch Duich i Loch Long. Otrzymał on w planie formę zbliżoną do okręgu o zewnętrznej średnicy 16,5 metra i wewnętrznej 9,6 metra. Jego forma najpewniej zbliżona była do innych, lepiej zachowanych budowli tego typu, z charakterystycznym zwężeniem na kształt butelki, które u góry posiadało obronno – wartowniczą galerię. Broch w zachowanej części, ale zapewne także i wyżej nie posiadał żadnych otworów okiennych, ani otworów strzelczych. Charakterystyczną cechą Caisteal Grugaig była konieczność wyrównania przez budowniczych podstawy brocha z powodu jego usytuowania na pochyłym terenie (różnica wysokości wynosiła około półtorej metra).
Wejście do wnętrza umieszczono w najniższym punkcie stoku po stronie północno – wschodniej. Otrzymało ono formę korytarza przeprutego przez grubość muru z masywnym trójkątnym kamieniem umieszczonym w nadprożu po zewnętrznej stronie. Korytarz otrzymał 1,4 metra wysokości i 0,9 metra szerokości przy wejściu, przy czym głębiej rozszerza się do 1,1 metra, a jego wysokość także się powiększa. Pierwotnie musiał być zamykany na drewniane wrota, gdyż przetrwał otwór w bocznym murze do którego wsadzano zasuwę blokującą wejście. Drugim istotnym elementem wejściowej części brochu była umieszczona w grubości muru komora, połączona z korytarzem bramnym. To długie na 4,2 metry i szerokie na 1,5 metra pomieszczenie zapewne służyło strażnikom pilnującym wejścia.
Wnętrze wieży zajmowało duże, zbliżone do cylindrycznego pomieszczenie, pierwotnie być może podzielone ściankami działowymi na mniejsze izby o charakterze czy to prywatnych sypialni, czy też spiżarni lub pomieszczeń o innym przeznaczeniu. Ponadto z głównej części na poziomie przyziemia trzy otwory wiodły do kolejnych komór umieszczonych w grubości murów obwodowych. Jedna z nich po stronie wschodniej miała wymiary 1,3 x 2 metry i wnękę ścienną wewnątrz, druga natomiast była podłużną komorą zajmującą całą północno – zachodnią część muru. W południowej części na wysokości 1,4 metra umieszczono wejście do osadzonych w grubości muru schodów na wyższe kondygnacje oraz do kolejnej podłużnej komory, długiej na aż około 10,6 metra. Broch posiadał komory i galerie w grubości muru na poziomie drugiej kondygnacji i zapewne także wyżej. Z pewnością komora znajdowała się tuż na korytarzem bramnym.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Armit I., Towers in the North: The Brochs of Scotland, Stroud 2002.
Ritchie J., Brochs of Scotland, Aylesbury 1988.
Strona internetowa canmore.org.uk, Caisteal Grugaig.