Historia
Posiadłość Burgie w XVI wieku była własnością opactwa Kinloss, które w 1567 roku odsprzedało je rodzinie Dunbar. Prace budowlane nad swą nową siedzibą rozpoczął Alexander Dunbar, dziekan Morey z gałęzi rodu z Mochrum, ukończona jednak została ona dopiero przez jego syna Thomasa w 1602 roku. Pomimo późnej daty powstania budowla otrzymała wyraźne cechy konstrukcji późnośredniowiecznych, czy też wczesnonowożytnych.
W połowie XVII wieku Dunbarowie wspierali w trakcie wojny trzech królestw przeciwników króla Karola i walczącego u jego boku Jamesa Grahama, pierwszego markiza Montrose. Po egzekucji króla w 1649 roku zmienili jednak stronę konfliktu i opowiedzieli się za jego synem i następcą, Karolem II. Zaangażowali się w dostarczanie zaopatrzenia rojalistycznej armii, co w ostateczności doprowadziło ich do bankructwa i wymuszonej sprzedaży Burgie kuzynowi, Thomasowi Dunbar of Grange.
Około 1702 roku wieża została znacznie powiększona o sąsiednie zabudowania z inicjatywy Alexandra Dunbara of Grange i jego żony Katherine Reid. Dzięki tym zmianom Burgie było użytkowane do początku XIX stulecia. Ówcześni właściciele przenieśli się wówczas do nowszej i wygodniejszej rezydencji, a stara budowla została w większości rozebrana w celu pozyskania materiału budowlanego.
Architektura
Burgie oryginalnie było okazałą budowlą wzniesioną na planie litery Z, składającą się z głównego, środkowego bloku na planie prostokąta oraz dwóch kwadratowych wież dostawionych do przeciwległych narożników: wysoką i smukłą północno – zachodnią oraz nieco niższą południowo – wschodnią. Przed budynkiem mur wydzielał nieduży dziedziniec, zapewne pierwotnie zastawiony zabudową gospodarczą i pomocniczą (piekarnia, browar, stajnie itp.).
Wieża północno – zachodnia otrzymała sześć kondygnacji, w każdej mieszczącej pojedyncze pomieszczenie o boku długości 4,6 metra. Komunikację pomiędzy nimi zapewniała spiralna klatka schodowa wsunięta ryzalitowo w kąt pomiędzy wieżą a głównym skrzydłem. Parter wieży został przykryty sklepieniem kolebkowym, doświetlanym aż przez 10 szczelinowych i eliptycznych otworów strzeleckich. Sklepienie otrzymały także dwie górne kondygnacje, niższe jedynie drewniane stropy. Komnaty pięter ogrzewane były kominkami i oświetlane dużymi prostokątnymi oknami. Wieża zwieńczona została wydatnym parapetem na wystających konsolach i krenelażem, który w narożnikach przechodził w obłe bartyzany. Odprowadzanie wody deszczowej powierzono licznym rzygaczom wystającym z dolnych partii przedpiersia.
Główne skrzydło na poziomie przyziemia mieściło spiżarnie i kuchnię. Powyżej, na piętrze usytuowana została aula (hall), główna komnata reprezentacyjna w której spożywano posiłki, organizowano wystawne uczty i przyjęcia, przeprowadzano ceremonie, witano gości, czy też organizowano narady. W jednej z jej ścian umieszczono kominek z kartuszem herbowym Dunbarów i datą 1602 uznawaną za moment ukończenia budowy. Kolejne piętra zajmowane były najpewniej przez prywatne komnaty mieszkalne, a poddasze przez izby dla służby lub magazyny. Główne skrzydło posiadało w narożniku co najmniej jedną barytzanę, czy też wykusz okienny, bardziej o cechach ozdobnych niż obronnych. Nieco mniejsza bartyzana zawieszona była także na wieży południowo – wschodniej.
Stan obecny
Do dnia dzisiejszego zachowała się jedynie sześciokondygnacyjna wieża północno – zachodnia oraz fragmenty przylegających do niej ścian głównego bloku wraz z kominkiem ogrzewającym niegdyś aulę. Wieża do niedawna znajdowała się w fatalnym stanie, a liczne pęknięcia muru groziły całkowitym zawaleniem. Na szczęście w 2008 roku organizacja Highland Buildings Preservation Trust rozpoczęła prace zabezpieczające i renowacyjne prowadzone wraz z badaniami architektoniczno – archeologicznymi.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Coventry M., The castles of Scotland, Prestonpans 2015.
Lindsay M., The castles of Scotland, London 1995.
MacGibbon D., Ross T., The castellated and domestic architecture of Scotland from the twelfth to the eighteenth century, t. 2, Edinburgh 1887.
Salter M., The castles of Grampian and Angus, Malvern 1995.
Tranter N., The fortified house in Scotland, volume V, north and west Scotland, Edinburgh 1986.