Historia
Wieża mieszkalna Buckholm wzniesiona została około 1582 roku na ziemiach w średniowieczu należących do klasztoru Melrose. Opaci oddali je w 1547 roku w dzierżawę niejakiemu Jamesowi Hoppringle z Tynns, którego syn o imieniu John prawdopodobnie był fundatorem wieży. Data budowy miała zostać wyryta na kamieniu znajdującym się w drugiej połowie XIX wieku w Torwoodlee, podobno przeniesionym właśnie z Buckholm. Przez cały okres funkcjonowania wieża należała do rodziny Pringlów, którzy też w ciągu wieków dokonali jej rozbudowy, między innymi o sąsiednie skrzydło. Według miejscowej legendy mieszkający w XVII wieku w Buckholm jeden z przedstawicieli rodu, James Pringle, w wieży torturował i mordował okolicznych protestantów. Jeszcze w XIX stuleciu i na początku XX wieku Buckholm było zamieszkiwane, lecz najpewniej wkrótce potem wieża opustoszała i zaczęła popadać w ruinę.
Architektura
Wieża została wzniesiona na opadającym stoku wzgórza, na planie prostokąta o wymiarach 10,7 x 7,1 metra, z niedużym, trapezowatym ryzalitem w północo – wschodnim narożniku, wielkości 3,6 x 1,4 metra, mieszczącym klatkę schodową. Otrzymała wysokość trzech kondygnacji zwieńczonych poddaszem i dachem dwuspadowym, osobnym dla głównego bloku wieży i osobnym dla ryzalitu. Z powodu późnej daty powstania nie otrzymała już przedpiersia z krenelażem, które ochraniałoby górną galerię obronną, najwyraźniej obronność wieży w momencie budowy nie była już priorytetem.
Wieża posiadała dwa wejścia, oba zlokalizowane od strony dziedzińca po wschodniej stronie. Niższe znajdowało się na poziomie gruntu i prowadziło bezpośrednio do pomieszczenia parteru w głównym bloku budowli. Wyższe wiodło do ryzalitu, nieco poniżej poziomu pierwszego piętra, ale z powodu usytuowania wieży na stoku musiało być poprzedzone zewnętrznymi schodami i kładką czy też małym mostem z arkadą przed wieżą. Za portalem ryzalitu różnicę wysokości z pierwszym piętrem pokonywano kilkoma schodami. By ułatwić przejście na dole do niższego wejścia, narożnik ryzalitu został ścięty do trapezowatej formy.
Buckholm posiadało najbardziej typowy układ wnętrz dla wież mieszkalnych: gospodarcze przyziemie mieszczące spiżarnię lub kuchnię, pierwsze piętro z główną komnatą reprezentacyjną oraz drugie piętro z prywatnym pomieszczeniem mieszkalnym (każda kondygnacja pierwotnie posiadała po jednym pomieszczeniu, ścianki działowe zostały zamontowane w późniejszym okresie). Komunikację między piętrami zapewniała klatka schodowa w ryzalicie. Jedynie pomieszczenie na parterze wieży przykryto sklepieniem kolebkowym. Nie było ono połączone bezpośrednio z aulą (hall) na pierwszym piętrze, a jego oświetlenie zapewniały jedynie wąskie otwory szczelinowe. Wyżej pomieszczenia przykrywały już drewniane stropy i oświetlały nieco większe okna.
Z wieżą połączony był obwód muru wydzielającego niewielki dziedziniec, na terenie którego w późniejszym okresie wzniesiono dodatkowe zabudowania. Wjazd w jego obręb wiódł od południa przez szeroki, profilowany portal o półkolistym zamknięciu, nad którym zamontowana była bartyzana. W zachodniej części ościeża utworzono długi otwór do którego mocowany był rygiel blokujący wrota przejazdu.
Stan obecny
Jako, iż wieża opuszczona została relatywnie niedawno, wciąż zachowały się wszystkie jej elementy murowane, pozbawione już jednak dachów i zawalonych drewnianych stropów. Widoczny jest również fragment muru z portalem bramnym oraz zrujnowany budynek dostawiony do wieży. Przed porzuceniem większość okien i wnętrza wieży (kominki, ścianki działowe) zostały przekształcone w XVII/XVIII wieku. Wstęp na teren Buckholm jest możliwy, lecz obejrzenie wnętrz poza przyziemiem może być niemożliwe.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Coventry M., The castles of Scotland, Prestonpans 2015.
Lindsay M., The castles of Scotland, London 1995.
MacGibbon D., Ross T., The castellated and domestic architecture of Scotland from the twelfth to the eighteenth century, t. 3, Edinburgh 1889.
The Royal Commission on the Ancient Monuments of Scotland, An Inventory of the Ancient and Historical Monuments of Roxburghshire, volume 2, Edinburgh 1956.
Tranter N., The fortified house in Scotland, volume I, south-east Scotland, Edinburgh-London 1962.