Borve – wieża mieszkalna

Historia

   Wieża wybudowana została przez lady Amie, pierwszą żonę Johna z Isles. Była ona siostrą i dziedziczką Ranalda M’Ruari, rządzącego między innymi wyspami Uist, Barra i władztwem Garmoran. Po śmierci brata jej mąż zjednoczył porozrzucane dobra i przyjął tytuł lorda Isles. W późniejszym okresie, przed 1370 rokiem, John rozwiódł się z Amie i poślubił Margaret, córkę Roberta, najwyższego stewarta. Amie mieszkała we własnych posiadłościach aż do śmierci, budując w drugiej połowie XIV wieku zamek Elanterim w Moydert i właśnie wieżę Borve na wyspie Benbecula, usytuowanej w łańcuchu tworzącym Hebrydy Zewnętrzne i znajdującą się między północną a południową Uist.
   Zachowane ruiny Borve wskazują, iż na przestrzeni swej historii było ono przynajmniej trzy razy modernizowane. Wieża funkcjonowała co najmniej do początku XVII wieku, kiedy to z nieznanego powodu została opuszczona. Mogło to nastąpić z powodu zbyt niedogodnych warunków mieszkaniowych, odsunięcia się linii brzegowej morza lub ewentualnie zniszczeń spowodowanych jakimś konfliktem zbrojnym.

Architektura

   Borve pierwotnie zostało zbudowane na skalistej wysepce, która leżała w pewnej odległości od zachodniego wybrzeża Benbeculi, lecz z czasem piaski nanoszone przez wody Atlantyku poszerzyły wybrzeże, odsuwając budowlę na prawie kilometr od morza. Wieża w średniowieczu otoczona była szeregiem mniejszych, zapewne gospodarczych i pomocniczych budowli otoczonych przez kamienny mur wydzielający dziedziniec o wielkości 52 x 38 metrów.
   Wieża wzniesiona została na planie prostokąta o około 19 metrach długości i co najmniej 11 metrach szerokości, przy masywnych murach obwodowych o grubości w przyziemiu dochodzącej do 2,7 metra. Powyżej ich grubość zmniejszała się jednak stopniowo do 2,1 metra na wysokości pierwszego piętra i około 1,2 metra w górnej zachowanej części wieży. W murach pozostawiono odsadzki pozwalające na umieszczenie drewnianego stropu rozdzielającego kondygnacje.
   Portal wejściowy usytuowano w ścianie południowej na wysokości 1,8 metra ponad poziomem gruntu i zaopatrzono w boczne otwory na umieszczenie belki ryglującej drzwi. W późniejszym okresie przed wejściem wzniesiono niewielki czworoboczny przedsionek, prawdopodobnie mieszczący schody. Na górnej kondygnacji zapewne mieściła się zwyczajowo aula, komnata reprezentacyjna i główne pomieszczenie wieży. Oświetlana była większymi oknami niż przyziemie, resztki jednego z nich zachowały się w ścianie wschodniej. Parterowa część wieży zapewne zajmowana była przez komorę magazynową, raczej nie umieszczono w niej tradycyjnie kuchni, gdyż nie odkryto śladów kominka. Najwyższe piętro najpewniej mieściło prywatną komnatę mieszkalną.

Stan obecny

   Wieża Borve to obecnie zaawansowana ruina składająca się z reliktów ściany południowej, w najwyższym miejscu dochodzącej do paru metrów wysokości oraz fragmentów muru wschodniego i zachodniego. Wstęp na jej teren jest wolny.

pokaż zabytek na mapie

powrót do indeksu alfabetycznego

bibliografia:
Coventry M., Castles of the clans: the strongholds and seats of 750 Scottish families and clans, Musselburgh 2008.
Coventry M., The castles of Scotland, Prestonpans 2015.

MacGibbon D., Ross T., The castellated and domestic architecture of Scotland from the twelfth to the eighteenth century, t. 3, Edinburgh 1889.
The Royal Commission on the Ancient and Historical Monuments and Constructions of Scotland. Ninth report with inventory of monuments and constructions in the outer Hebrides, Skye and the Small Isles, Edinburgh 1928.