Historia
Budowa zamku przypuszczalnie przeprowadzona została w pierwszej połowie XIV wieku, kiedy to miejscowe dobra dzierżył sir Reginald de Cheyne, kanclerz Królestwa Szkocji, przy czym mógł on ufundować zamek na miejscu wcześniejszej siedziby mieszkalno – obronnej. Berriedale po raz pierwszy pojawiło się w źródłach pisanych w 1330 roku, kiedy to wydzierżawione zostało Reginaldowi przez earla Malise z Caithness, Orkney i Strathearn. Po jego śmierci jedna z córek, Maria, wyszła za mąż za Nicolasa Sutherlanda z Duffus. Ich potomkowie dzierżyli zamek do schyłku XV wieku, gdy na skutek kolejnych koligacji małżeńskich Berriedale przeszło na Williama Oliphanta.
Na początku XVI wieku wokół prawa własności do zamku narosły liczne spory, przez co stał się on obiektem ataków klanu Sinclairów, earlów Caithness, a w 1529 roku zajęty został przez Roberta Gunna. W 1566 roku i ponownie w kolejnym roku na krótko zajmowany był przez Sinclairów. Ciągłe utarczki ustały dopiero w 1604 roku, gdy ród Oliphant stracił zainteresowanie Berriedale, które przeszło na własność Georgea Sinclaira, a następnie jego syna Williama.
Ród Sinclerów mieszkał na zamku do 1676 roku, kiedy to zmarł bezdzietnie ostatni earl Caithness i miejscowe dobra przejął John Campbell z Glenorchy. Prawdopodobnie wówczas zamek został opuszczony i szybko popadł w całkowitą ruinę, choć jeszcze w połowie XVIII wieku oznaczony został na mapie Williama Roya.
Architektura
Zamek usytuowano na skalnym cyplu wysuniętym stromymi klifami w stronę Morza Północnego, u ujścia do niego rzeki Berriedale Water. Dzięki tak nieprzystępnym, korzystnym ze względu na obronność, naturalnym warunkom terenowym, zamek dostępny był jedynie od południowego – zachodu. Na odcinku tym szyję cypla zabezpieczono poprzecznym, wykutym w skale przekopem o szerokości około 6 metrów, być może częściowo wykorzystującym naturalne zagłębienie. Od strony wschodniej i południowo – wschodniej strome skarpy opadały ku poszarpanym skałom i kamienistej plaży, na której funkcjonowała niewielka przystań wciśnięta w naturalne zagłębienie między dwoma skalnymi blokami. Rzeka posiadała znacznie łagodniejsze przybrzeżne stoki i piaszczyste plaże, dzięki czemu po zachodniej stronie zamku mógł funkcjonować bród łączący dwa szlaki.
Kształt cypla nadał zamkowi podłużną formę, z dwoma ciągami zabudowy włączonymi w obwód murów obronnych i rozdzielonymi wąskim dziedzińcem o wymiarach około 53 x 17 metrów. Dziedziniec ten najszerszy był w części środkowej, a zwężał się przy obu krańcach. Mur o maksymalnej grubości około 2,5 metra wzniesiony został wzdłuż nadmorskich i nadrzecznych klifów, przy czym część obwodu stanowiły zewnętrzne ściany zabudowań mieszkalnych i gospodarczych. Najważniejsze zabudowania reprezentacyjne oraz mieszkalne znajdowały się w czołowej, południowo – zachodniej oraz w środkowej części zamku. Tylna, północno – wschodnia część dziedzińca była pusta lub wypełniona lżejszą zabudową.
Wjazd do zamku umieszczono w kwadratowym budynku bramnym o długości boku około 3,4 metra, zapewne poprzedzonym zwodzonym mostem opuszczanym ponad poprzecznym przekopem. Budynek ten wysunięty był poza obwód murów, w długości których umieszczono drugą, wewnętrzną bramę. Kilka metrów za bramą znajdował się prostokątny w planie donżon o wymiarach około 20,4 x 12,8 metrów oraz przystawiony do niego budynek auli (ang. hall). Po przeciwnej, północnej części dziedzińca najpewniej znajdowały się pomieszczenia gospodarcze (np. stajnie), umieszczone w podłużnym budynku o wymiarach około 14 x 4,2 metra.
Stan obecny
Z zamku pozostały do dnia dzisiejszego jedynie nieliczne relikty murów nie przekraczające wysokości pół metra. O jego pierwotnym ukształtowaniu świadczyć może jedynie nie zastawiony żadnymi nowożytnymi zabudowaniami sam cypel z widocznym dawnym przekopem i naturalnymi klifami. Wstęp na teren Berriedale jest wolny.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Coventry M., The castles of Scotland, Prestonpans 2015.
Henderson J., Caithness Family History, Edinburgh 1884.
MacGibbon D., Ross T., The castellated and domestic architecture of Scotland from the twelfth to the eighteenth century, t. 4, Edinburgh 1892.
Salter M., The castles of western and northern Scotland, Malvern 1995.
The Royal Commission on the Ancient and Historical Monuments and Constructions of Scotland. Third report and inventory of monuments and constructions in the county of Caithness, Edinburgh 1911.