Historia
Grobowiec w pobliżu osady Bargrennan, zwany współcześnie Białym (White Cairn) zbudowany został około 3000 roku p.n.e. Służył do chowania przedstawicieli miejscowej społeczności wczesnorolniczej, która sądząc po odnalezionych śladach ognia przed grobowcem, pozostałościach ceramiki, oraz skrzyniowym pochówku ze śladami ciałopalenia (po zachodniej stronie korytarza wejściowego), mogła już posiadać rozwinięty rytuał i ceremonie związane z grzebaniem zmarłych. Była także na tyle zorganizowana, iż przeniesienie i umieszczenie w odpowiednich miejscach olbrzymich głazów nie stanowiło problemu.
Architektura
Grobowiec wzniesiono na wysokim grzbiecie wzgórza, pośród wrzosowisk i licznych strumieni spływających na południe ku rzece Cree. Składał się on z kolistego w planie kopca (cairn) o średnicy około 14 metrów, utworzonego z niedużych kamieni i ziemi. Mniej więcej w jego środku umieszczono komorę grobową, usytuowaną z grubsza dłuższymi bokami na linii północ – południe. Prowadził do niej korytarz z wejściem umieszczonym po stronie południowej, wzniesiony z kamieni o średniej i małej wielkości, nie posiadający wyraźnego przejścia w część grzebalną. Sama komora utworzona została z największych kamiennych płyt, umieszczonych dłuższymi bokami pionowo, tak że tworzyły ściany boczne, a jedna ścianę tylną (północną). Największe płaskie głazy posłużyły do zwieńczenia konstrukcji kamiennym stropem. Szerokość komory wyniosła 1,1 metra, choć zwężała się w południowej części do zaledwie 0,5 metra. Długość wynosiła 5,6 metra, z czego najgłębsze 3,2 metra przypadało na odcinek przykryty dwoma wielkimi kamieniami (największy miał wymiary 1,9 x 1,8 metra oraz 0,5 metra grubości). Wewnątrz komora nie posiadała żadnych podziałów.
Stan obecny
Kamienny kopiec, choć częściowo rozproszony i obniżony w stosunku do pierwotnego wyglądu, wciąż ma około 1 metra wysokości. Jako że wierzchnia warstwa kamieni i ziemi nie przetrwała, zachowana w dość dobrym stanie komora jest dziś widoczna z zewnątrz, wraz z prowadzącym do niej korytarzem. White Cairn stanowi dobry przykład okrągłego grobowca korytarzowego, kontrastującego z bardziej rozpowszechnionymi w regionie tzw. grobowcami podłużnymi.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Castleden R., Neolithic Britain: New Stone Age sites of England, Scotland and Wales, London 1992.
Noble G., Neolithic Scotland. Timber, Stone, Earth and Fire, Bodmin 2006.
The Royal Commission on the Ancient and Historical Monuments and Constructions of Scotland. Fifth report and inventory of monuments and constructions in Galloway (Volume II), county of the Stewartry of Kirkcudbright, Edinburgh 1914.