Historia
Bardowie od pierwszej ćwierci XIII wieku należało do klanu Galbraith, lecz na skutek koligacji małżeńskich pod koniec XIV wieku przeszło na Johna Hamiltona z Cadzow i jego potomków, którzy krótko po połowie XVI wieku ufundowali wieżę mieszkalną. W drugiej połowie XVII wieku została ona powiększona o przyległe nowożytne skrzydło, a na początku XVIII stulecia poddana renowacji i modernizacji. Pomimo licznych sporów w jakie wdawali się Hamiltonowie (w 1526 John Hamilton z Bardowie został zabity przez Loganów z Balvie, jego syn Alan poniósł śmierć z rąk Campbellów z Auchenbowie, zaś w 1591 roku Hamiltonowie mieli konflikt z Grahamami z Dougalston) nie zostały odnotowane żadne większe zniszczenia wieży Bardowie. Przetrwała ona również okres powstań jakobickich, pomimo, iż ówczesny jej właściciel Gregor MacGregor, mąż Mary Hamilton, walczył po stronie księcia Karola i w 1745 roku dowodził garnizonem zamku Doune. Po śmierci szesnastego lairda, Roberta Hamiltona, wieża przeszła na Thomasa Buchanana i jego potomków.
Architektura
Wieżę usytuowano przy północnym brzegu niewielkiego jeziora, w bliskiej odległości od miasta Glasgow. Wzniesiono ją na planie prostokąta o wymiarach 10 x 8,4 metra z trzema głównymi kondygnacjami i poddaszem przykrytym dwuspadowym dachem, opartym na schodkowych szczytach. Cechą charakterystyczną wieży były ścięte narożniki, które dopiero na poziomie trzeciego piętra przechodziły w kąt prosty, tworząc poszerzoną część wieży, dzięki której można było od północy i południa w grubości murów umieścić długie galerie obronne. Początkowo mogły one być niezadaszone, a dach wraz z poddaszem mógł zostać dodany w trakcie późniejszej rozbudowy. Grubość murów wieży wyniosła od 2 do 2,5 metra.
Wejście do wnętrza wieży umieszczono na poziomie gruntu w zachodniej części ściany południowej. Pierwotnie zabezpieczała go hurdycja nadwieszana na poziomie pierwszego piętra na kamiennych wspornikach. Wejście prowadziło do niewielkiej sieni, zamykanej zewnętrznymi i wewnętrznymi drzwiami, połączonej z prostymi schodami o szerokości 0,9 metra, osadzonymi w grubości muru, oraz wiodącej dalej do pojedynczej sklepionej komory wypełniającej środek budowli. Najpewniej pełniła ona funkcje gospodarcze jako spiżarnia, gdyż oświetlana była jedynie jednym otworem w ścianie wschodniej.
Pierwsze piętro wieży prawdopodobnie pełniło funkcję ogrzewanej kominkiem, podsklepionej auli (hall). Pierwotnie znajdował się w niej także kamienny zlew z odpływem skierowanym na zewnątrz, tak więc albo południowa część sali była oryginalnie wydzielona na kuchnię, albo aula znajdował się jednak na wyższej kondygnacji a całe pierwsze piętro funkcjonowało jako kuchnia. Kolejny prosty bieg schodów prowadził z niej na poziom drugiego piętra, wychodząc w południowo – wschodni narożniku, gdzie znajdowało się przejście do spiralnej klatki schodowej na poddasze, przejście do komnaty drugiego piętra oraz do podłużnej galerii wypełniającej południową ścianę wieży. Podobna galeria o szerokości 0,9 metra, jak wspomniano, znajdowała się w grubości muru północnego, lecz dostępna była po schodach z północno – zachodniego narożnika. Pomieszczenie drugiego piętra ogrzewał kominek oraz oświetlały trzy okna przebite w krótszych bokach wieży. Przykryte było płaskim, drewnianym stropem.
Duże pomieszczenie na poddaszu wieży nie było ogrzewane kominkiem. Wyróżniało się także unikalną w szkockich wieżach mieszkalnych otwartą więźbą dachową z jętkami podpieranymi półkolistymi zastrzałami i dodatkowymi drewnianymi wspornikami w dolnych partiach (choć pierwotnie więźba mogła być zakryta płaskimi stropem). Charakterystyczną cechą wieży było również zakrycie bocznych galerii obronnych krokwiami więźby dachowej i połaciami dwuspadowego dachu (podobnie rozwiązano zwieńczenie wieży Craig w Aberdeenshire).
Stan obecny
Wieża znajduje się dziś w rękach prywatnych, będąc od czasu do czasu wystawianą wraz z przyległą rezydencją na sprzedaż. Zwiedzanie jej wnętrza, które zostało przekształcone w czasach współczesnych, jest niemożliwe, niestety utrudnione może być nawet dostanie się w pobliże zabytku w celu zrobienia zdjęć od strony zewnętrznej.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Coventry M., The castles of Scotland, Prestonpans 2015.
Lindsay M., The castles of Scotland, London 1995.
MacGibbon D., Ross T., The castellated and domestic architecture of Scotland from the twelfth to the eighteenth century, t. 3, Edinburgh 1889.
The Royal Commission on the Ancient Monuments of Scotland, Stirlingshire, An Inventory of the Ancient Monuments, volume 1, Edinburgh 1963.