Historia
Gdy pod koniec XII wieku zakończyła się kolonizacja i napływ osadników nordyckich na Hebrydy, na Benbecula i pozostałych wyspach Hebrydów rozpoczęto rechrystianizację. Kontrolę i patronat nad pierwszymi kościołami posiadał wówczas możnowładca Reginald, syn Somerleda (Ragnall mac Somairle), przypuszczalny fundator benedyktyńskiego i augustiańskiego, odnowionego opactwa na wyspie Iona. Z czasem nabył on także ziemie na Uist, w tym Baile a Mhanaich, czyli „Osadę należącą do mnichów”. Inną częścią ziem w Uist nadaną klasztorowi Iona było Baile nan Cailleach, skąd jego nazwa oznaczająca „Osadę należącą do zakonnic”. Dzięki temu patronatowi w późniejszym okresie średniowiecza wybudowano tam kaplicę pod wezwaniem św. Marii (Teampull Mhuire). Kaplica funkcjonowała do okresu reformacji, kiedy to ustał patronat klasztoru z wyspy Iona, a jego ziemie przeszły w ręce prywatne. Podupadła budowla przestała być wykorzystywana do celów liturgicznych, choć wciąż użytkowany był położony wokół niej cmentarz.
Architektura
Kaplica była prostą budowlą salową wzniesioną na planie prostokąta o wymiarach 7,5 x 4,8 metra i murach grubości około 0,8 metra, przykrytą dachem dwuspadowym opartym na dwóch trójkątnych szczytach przy krótszych bokach. Budowla była wzniesiona z lokalnego kamienia narzutowego układanego bez użycia zaprawy i praktycznie pozbawiona elementów dekoracyjnych. Oświetlenie jej wnętrza zapewniały jedynie wąskie otwory okienne zbliżone do szczelin (po dwa od północy i południa oraz jedno w murze wschodnim). Wejście umieszczono pośrodku ściany zachodniej. Zwieńczono je małą, kwadratową niszą, być może przeznaczoną na jakąś figurę lub źródło sztucznego światła.
Stan obecny
Kaplica zachowała się w postaci niezadaszonej trwałej ruiny, z widocznymi praktycznie wszystkimi elementami murowanymi. Co ciekawe dolna część budowli jest obecnie ukryta pod ziemią, prawie aż do wysokości nadproża portalu wejściowego, z powodu podniesienia poziomu gruntu.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Salter M., The old parish churches of Scotland, Malvern 1994.
The Royal Commission on the Ancient and Historical Monuments and Constructions of Scotland. Ninth report with inventory of monuments and constructions in the outer Hebrides, Skye and the Small Isles, Edinburgh 1928.
Strona internetowa canmore.org.uk, Benbecula, Nunton, Ruin Of St Mary’s Chapel.
Strona internetowa visitouterhebrides.co.uk, Baille nan Cailleach.