Historia
Kościół w Altyre zbudowany został na początku XIV wieku, choć pierwsze wzmianki o funkcjonującej tutaj kaplicy pojawiły się już w 1230 roku. Miejscowa parafia początkowo zarządzana była z plebani w Dallas, a od 1659 roku podlegała pobliskiemu Rafford. Patronat nad świątynią pełnił miejscowy ród, którym od XIV wieku byli Comynowie (Cumming). Nie wiadomo kiedy kościół został porzucony i popadł w ruinę. Jako, iż umieszczono w nim pochówek Roberta Cumminga z Logie, żyjącego w latach 1744-1812, musiało mieć to miejsce po tym okresie.
Architektura
Kościół otrzymał prostą, salową formę na planie prostokąta o długości 18,6 metra i szerokości 9 metrów, przy grubości murów wynoszącej 0,9 metra. Ściana północna budowli wzniesiona została blisko opadającego stoku, dlatego na którymś etapie wzmocniono ją przyporą w części zachodniej i wschodniej. Do wnętrza kościoła prowadziły dwa ostrołukowe wejścia: północne i południowe, oba zlokalizowane w części zachodniej, na wysokości nawy. Wejście północne można było blokować ryglem osadzanym w otworze w murze. Prezbiterium nie zostało wydzielone zewnętrznie z bryły, lecz wewnątrz mogło być odgrodzone drewnianym lektorium. Dopływ światła zapewniały wąskie i wysokie okna lancetowate po stronie północnej i południowej (przeprute na wysokości prezbiterium) oraz duże okno ostrołukowe w ścianie wschodniej, pierwotnie przedzielone rozwidlonym laskowaniem.
Stan obecny
Kościół znajduje się dziś w stanie niezadaszonej ruiny, bez górnej partii murów ściany północnej i południowej, ale nie został znacznie przekształcony w okresie nowożytnym. Oryginalną formę mają obydwa portale i większość okien, jedynie prostokątne okno z poprzeczną przegrodą umieszczone w ścianie zachodniej najpewniej jest późniejszym dodatkiem. Wstęp na teren zabytku jest wolny.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
MacGibbon D., Ross T., The ecclesiastical architecture of Scotland from the earliest Christian times to the seventeenth century, t. 2, Edinburgh 1896.
Salter M., The old parish churches of Scotland, Malvern 1994.
Strona internetowa ancientmonuments.uk, Altyre,old parish church.