Aberlady – kościół parafialny

Historia

   Kościół wzniesiono w XV wieku na ziemiach należących do biskupa Dunkeld. Pod koniec XVI wieku i na początku XVII stulecia został powiększony o dwie kaplice grobowe po stronie północnej, a w 1773 roku gruntownie przebudowany za wyjątkiem wieży. Kolejna przebudowa miała miejsce w 1886 roku, kiedy to przy okazji dostawiono symetrycznie dwie dodatkowe kaplice po stronie południowej oraz dwie kruchty przy wieży.

Architektura

   Kościół wzniesiono w zachodniej części wsi, blisko zatoki Aberlady. Pierwotnie była to konstrukcja jednonawowa (być może częściowo szachulcowa), bez wyodrębnionego zewnętrznie prezbiterium, z czworoboczną wieżą po stronie zachodniej, wzniesioną na planie kwadratu o boku 5,5 metra i grubości murów wynoszącej 1,1 metra. Jej dwie dolne kondygnację oddzielono gzymsem kordonowym, środkową odsadzką muru, a górną zwieńczono przedpiersiem osadzonym na wystających wspornikach. Ciemne przyziemie wieży otrzymało sklepienie, natomiast oświetlenie na dwóch środkowych kondygnacjach zapewniały jedynie wąskie otwory szczelinowe. Czwarta kondygnacja, z powodu zawieszenia w niej dzwonów, została już przepruta dużymi dwudzielnymi oknami o półokrągłych zwieńczeniach. Wieża osiągnęła wysokość nieco ponad 9,1 metra do poziomu wsporników przedpiersia. Pierwotna długość kościoła miała wynosić około 30 metrów, szerokość natomiast 4,9 metra.

Stan obecny

   Do czasów obecnych ze średniowiecznej budowli przetrwała jedynie XV-wieczna wieża. Fragmenty XVI wiecznych murów mogą się także znajdować w północnych kaplicach (zwanych niekiedy nawami), natomiast pozostała część budowli jest efektem XIX-wiecznej renowacji, choć trzeba przyznać, iż dość zgrabnie nawiązującej stylistycznie do starszej konstrukcji. Kościół pełni nadal funkcje liturgiczne.

pokaż zabytek na mapie

powrót do indeksu alfabetycznego

bibliografia:
Salter M., The old parish churches of Scotland, Malvern 1994.
The Royal Commission on the Ancient and Historical Monuments and Constructions of Scotland. Eighth report with inventory of monuments and constructions in the county of East Lothian, Edinburgh 1924.