Žíp – kościół Panny Marii

Historia

   Kościół Panny Marii wzniesiony został pod koniec XIII wieku, a po ukończeniu wnętrza wykonano w nim malowidła ścienne. Po raz pierwszy wspominały o nim wykazy papieskich dziesięcin z lat 1332-1337. Na przełomie XV i XVI wieku kościół poddano późnogotyckiej przebudowie, na skutek której powiększono nawę. Możliwe jednak, iż przyczyną prac była nie chęć jej powiększenia, ale problemy statyczne budowli, które ujawniły się także w późniejszym okresie. Po rozbudowie również nawa ozdobiona została ściennymi polichromiami.
   W XVII wieku, budowlę przejęli  kalwini, którzy przystosowali go do swoich potrzeb liturgicznych (wstawili do wnętrza ambonę i emporę). W miarę upływu lat stan kościoła zaczął się pogarszać, tak że groziło mu nawet zawalenie. Z tego powodu pod koniec XVIII stulecia zamurowano arkadę tęczy, która dla protestantów wraz z prezbiterium była niepotrzebna, a w chórze utworzono magazyn.
   Po II wojnie światowej rozważano usunięcie prezbiterium, na szczęście zapobiegło temu odkrycie średniowiecznych fresków. Złożona restauracja budynku została zrealizowana w latach 1970-1978. W jej efekcie zabezpieczona została statyka budynku, położono nowy dach, a podłogę wyłożono płytkami. Odkryto również i odtworzono ścienne polichromie.

Architektura

   Usytuowany na wzniesieniu ponad wsią, pierwotny kościół miał postać jednonawowej budowli zakończonej na wschodzie wielobocznym prezbiterium, prawdopodobnie sklepionym wewnątrz kolebką. Jako, iż powstał w okresie przejściowym, przejawiał cechy stylu romańskiego (małe, obustronnie rozglifione okna, półkolista arkada tęczy) oraz gotyckiego (wieloboczne zamknięcie prezbiterium). Około 1500 roku nawa została przedłużona w kierunku południowym i północnym, co zwiększyło nieco przestrzeń wewnętrzną. Gotycki portal wejściowy znajdował się po południowej stronie nawy. Kościół otoczony był kamiennym murem, być może posiadającym cechy obronne.

Stan obecny

   Oprócz samej bryły kościoła z czasów średniowiecza zachował się portal południowy. Malowidła ścienne pochodzące z około 1400 roku zostały zachowane tylko fragmentarycznie, ponieważ wiele z nich zniszczyła wilgoć. Najlepiej widoczne, mające kształt zasłon, znajdują się w dolnej części prezbiterium.

pokaż zabytek na mapie

powrót do indeksu alfabetycznego

bibliografia:
Strona internetowa apsida.sk, Žíp.